1. Chiến tranh Ukraine tiếp tục gây chia rẽ trong Chính thống giáo

Hôm 14 tháng Tám vừa qua, Đức Thượng phụ Bácthôlômêô I, Giáo chủ Chính thống Constantinople, thường được coi là “Giáo chủ danh dự” của Chính thống giáo, nhận định rằng việc cấm Giáo hội Chính thống tại Ukraine, vốn thuộc Tòa Thượng phụ Chính thống Mạc Tư Khoa, là điều hợp lý.

Đức Thượng phụ bày tỏ lập trường trên đây, trong buổi tiếp kiến phái đoàn Chính thống Ukraine, từ Kyiv tới. Đoàn này được sự hướng dẫn của vị thủ lãnh Chính thống Ukraine, là Đức Tổng Giám Mục Epiphany, cùng với vị Phó Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine, là ông Olena Kavalska, và ông Viktor Yelensky, Chủ tịch cơ quan nhà nước Ukraine về chính sách bộ tộc và tự do lương tâm.

Đức Thượng phụ tuyên bố ủng hộ “sự độc lập tinh thần” của Ukraine, như yêu cầu của Tổng thống Volodymyr Zelenski, giữa lúc Quốc hội và chính phủ nước này, từ hơn một năm nay, chuẩn bị luật cấm cộng đồng Chính thống, trước đây là thành phần của Chính thống Nga, không được hoạt động nữa, dù rằng cộng đồng đã tuyên bố cắt đứt mọi quan hệ với Chính thống Nga. Phía Ukraine không tin, và tố cáo giáo hội này lạm dụng tôn giáo và tuyên truyền cho chính phủ Nga. Một số vị thuộc giáo hội này đã bị truy tố về tội làm gián điệp, cộng tác và ủng hộ chiến tranh chống Ukraine. Các vị lãnh đạo Giáo hội Chính thống cựu Nga này luôn phủ nhận những lời cáo buộc.

Trong cộng đồng 16 Giáo hội Chính thống trên thế giới, có một số Giáo hội ủng hộ Chính thống Nga và không nhìn nhận sự độc lập của Chính thống Ukraine, mặc dù Giáo hội này đã được Đức Thượng phụ Bácthôlômêô, trong sắc lệnh độc lập, gọi là Tomos, công nhận hồi cuối năm 2018. Sự chia rẽ trong Chính thống giáo cũng ảnh hưởng tiêu cực tới cuộc đối thoại đại kết giữa Công Giáo và Chính thống giáo.

2. Tổng Giáo phận Ivano-Frankivsk nhận hai mươi tấn viện trợ

Trong những ngày qua, Tổng Giáo phận Ivano-Frankivsk, thuộc Giáo Hội Công Giáo Ukraine nghi lễ Đông phương, ở mạn nam Ukraine, đã nhận được hai mươi tcơ quan truyền thông vật cứu trợ, do dự án từ Ý, tên là “Cùng với Ukraine”.

Các phẩm vật cứu trợ do nhiều cơ quan bác ái ở Ý hỗ trợ, trong đó có cơ quan Cộng tác phát triển AICS và tổ chức Focsiv. Ngoài ra, cũng có những nhóm chuyên gia tâm lý và bác sĩ từ trung tâm chẩn bệnh, thuộc nhà thương thánh Luca ở Ý, đã đến nhiều địa điểm trong Tổng Giáo phận Ivano Frankivsk để chẩn bệnh cho dân chúng. Ngoài ra, cũng có những người thiện nguyện đảm trách những trại hè cho 400 trẻ em, con cái của các quân nhân, của những gia đình nghèo, những người di tản, nhất là các em mồ côi.

Cũng liên quan đến Ukraine, Phòng Báo chí Tòa Thánh cho biết sáng thứ Ba, ngày 13 tháng Tám vừa rồi, Đức Hồng Y Matteo Zuppi, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Ý, đã điện thoại cho ông Lý Huy, đại diện đặc biệt của chính phủ Trung Quốc về các vấn đề Âu Á.

Đức Hồng Y Zuppi là vị đã được Đức Thánh Cha phái đi thi hành sứ vụ hòa bình tại Kyiv, rồi tại Bắc Kinh, hồi tháng Chín năm ngoái. Ngài cũng đi tới Kyiv và Washington, để tạo điều kiện thuận lợi cho sự thương thuyết giữa Nga và Ukraine.

Trong cuộc điện đàm thân thiện, hôm thứ Tư vừa qua, Đức Hồng Y đã bày tỏ quan tâm lớn của Tòa Thánh về tình hình hiện nay và sự cần thiết phải giúp các phe đối thoại với nhau, với những bảo đảm của quốc tế thích hợp, hầu tiến tới một nền hòa bình công chính và lâu bền.

Trong một bài xã luận sau đó, đăng trên báo Công Giáo Tương Lai (Avvenire) của Hội đồng Giám mục Ý, số ra ngày 15 tháng Tám năm 2024, Đức Hồng Y Zuppi đã bàn về những vết thương của thế giới ngày nay. Đó là một nỗi đau khổ mà Đức Trinh Nữ Maria trải qua. Đức Mẹ Hồn xác Lên trời luôn là người mẹ đau khổ, với “bảy lưỡi gươm đâm thấu trái tim Mẹ, bao nhiêu hình ảnh của Mẹ Maria tại các nước chúng ta, đặc biệt tại Âu châu, Nga và Ukraine, Thánh địa, Trung Đông, và các nơi trên thế giới đang chịu đau khổ chiến tranh, vùi dập các nạn nhân vô tội.”

3. Sau kỳ nghỉ tháng 7, Đức Giáo Hoàng trở lại công việc bận rộn.

Antoine Mekary của tạp chí mạng ALETEIA, ngày 16/08/24, viết về lịch trình làm việc bận rộn của Đức Phanxicô trong những ngày sắp tới.

Sau khi tuân theo lịch trình mùa hè thoải mái trong nhiều tuần, Đức Giáo Hoàng sắp trở lại các hoạt động bình thường của ngài với một lịch trình dày đặc đáng ngạc nhiên.

Ở tuổi 87, Đức Phanxicô đang chuẩn bị cho một vài tuần bận rộn, bao gồm chuyến đi nước ngoài dài nhất và xa nhất kể từ khi được bầu vào năm 2013. Sau đây là bản tóm tắt về các sự kiện lớn sắp tới của vị Giáo hoàng người Á Căn Đình.

Một chuyến đi phá kỷ lục

Từ ngày 2 đến ngày 13 tháng 9, Đức Phanxicô sẽ thực hiện chuyến công du nước ngoài thứ 45 trong triều giáo hoàng của mình. Đây sẽ là chuyến công du dài nhất và xa nhất (12 ngày, 9,000 dặm) của giáo hoàng người Á Căn Đình kể từ khi được bầu vào năm 2013. Ngài dự kiến sẽ đến thăm bốn quốc gia: Indonesia, Đông Timor, Singapore và Papua New Guinea. Với quốc gia cuối cùng này, nhà lãnh đạo Giáo Hội Công Giáo hiện tại sẽ đến thăm Châu Đại Dương lần đầu tiên, cách Rôma gần 9,000 dặm, một kỷ lục đối với ngài.

Kể từ chuyến thăm Canada năm 2022, vị giáo hoàng này cũng đã nắm giữ danh hiệu giáo hoàng đương nhiệm lớn tuổi nhất từng đi công du. Sức khỏe của ngài dường như tốt hơn so với mùa đông năm ngoái. Tuy nhiên, lịch trình trong suốt chuyến đi của ngài — như đã từng trong nhiều năm — sẽ cho phép ngài có thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi sức khỏe. Tuy nhiên, các chuyến đi luôn mệt mỏi, với sự thay đổi múi giờ làm phức tạp thêm lịch trình dày đặc các bài phát biểu trước công chúng, nghi lễ và các cuộc họp.

Điều này sẽ không quá đòi hỏi, xét đến lịch trình khó khăn: 44 giờ bay — bao gồm bốn giờ bay bằng trực thăng qua Papua New Guinea — vượt qua gần 20,000 dặm trong bảy chuyến bay và có 16 bài phát biểu và bài giảng.

“Ngay cả ở tuổi 50, việc hoàn thành một chương trình nghị sự như thế này đòi hỏi năng lượng đặc biệt. Tôi tự hỏi ngài lấy sức mạnh từ đâu ở tuổi 87?” một nhà ngoại giao có trụ sở tại Rôma đặt câu hỏi.

Một mật nghị để bổ nhiệm các tân Hồng Y?

Tại thủ đô của Ý, nhiều nhà quan sát dự đoán ngài sẽ sớm triệu tập một mật nghị Hồng Y đoàn để thiết lập một nhóm Hồng Y mới. Hiện tại, hội đồng này bao gồm 124 giáo phẩm có quyền bỏ phiếu trong trường hợp có mật nghị bầu Giáo hoàng. Nhưng đến cuối năm, bốn Hồng Y nữa sẽ bước sang tuổi 80 và do đó sẽ không còn có thể bầu người kế nhiệm vị giáo hoàng Nam Mỹ này nữa.

Theo thời gian, giới hạn lý thuyết về 120 Hồng Y cử tri do Đức Phaolô VI đặt ra đã trở thành giới hạn thấp hơn. Có khả năng Đức Phanxicô sẽ không đợi đến khi đạt được ngưỡng này để củng cố số lượng của hội đồng. Một học giả nổi tiếng của Vatican và là bạn lâu năm của Đức Giáo Hoàng người Á Căn Đình, Gerard O'Connell, đã tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn gần đây rằng Đức Phanxicô thực sự có kế hoạch tổ chức một hội đồng Hồng Y trước khi kết thúc năm.

Mặc dù một số người có thể cảm thấy bị cám dỗ khi đưa ra dự đoán, chúng ta nên nhớ rằng vị giáo hoàng là người ra quyết định duy nhất và ngài thường đưa ra những quyết định bất ngờ trong quá khứ. Ví dụ, ngài đã phá vỡ một phần truyền thống “tòa Hồng Y”, vốn trao tặng biretta —chiếc mũ vuông màu đỏ nổi tiếng — gần như tự động cho các giám mục của một số giáo phận rất lớn. Ví dụ, ngày nay, Milan, Venice, Naples, Turin, Krakow, Paris, Dublin, Berlin và Los Angeles không có Hồng Y.

Đức Phanxicô cũng thường đưa ra những lựa chọn rất cá nhân. Ví dụ về Giorgio Marengo, người Ý trẻ tuổi, được phong Hồng Y vào năm 2022, là một ví dụ điển hình. Là một nhà truyền giáo ở Mông Cổ từ đầu những năm 2000, ngài đứng đầu một giáo hội chỉ có 1,400 tín hữu.

Chuyến đi có nhiều rủi ro đến Bỉ và Luxembourg

Sau chuyến đi đến Á Châu-Châu Đại Dương vào đầu tháng 9, ngài sẽ có một bước nhảy vọt về mặt địa lý và văn hóa khi ngài đến thăm Luxembourg và Bỉ từ ngày 26 đến 29 tháng 9. Tại hai quốc gia trung tâm của Âu Châu này, Giáo Hội Công Giáo từng đóng vai trò lớn lao. Tuy nhiên, trong vài thập niên qua, đã phải đối mặt với làn sóng thế tục hóa.

Trong chuyến đi của mình, đánh dấu kỷ niệm 600 năm thành lập Đại học Công Giáo Leuven, Đức Giáo Hoàng dự kiến sẽ suy gẫm về ý nghĩa của việc trở thành người Công Giáo trong một xã hội thế tục hóa. Trong các bài phát biểu trước chính quyền, ngài cũng có thể nêu vấn đề về việc kết thúc cuộc sống, vì an tử đã được hợp pháp hóa ở cả Luxembourg và Bỉ. Vấn đề lạm dụng tình dục trong Giáo Hội Công Giáo cũng sẽ là chủ đề được đề cập trong chuyến thăm của Đức Giáo Hoàng. Tại Bỉ, Đức Giáo Hoàng đã có lịch gặp riêng các nạn nhân.

Cuối cùng, với một điểm dừng chân ngắn tại Luxembourg, vị giáo hoàng người Á Căn Đình sẽ vinh danh giáo phận của Đức Hồng Y Jean-Claude Hollerich, một trong những kiến trúc sư chính của Thượng hội đồng về tính đồng nghị và là người bạn trung thành của Đức Giáo Hoàng.

Tại Bỉ, Đức Giáo Hoàng sẽ gặp một giám mục đang gây sóng gió về các vấn đề nhạy cảm như chức phó tế nữ và việc truyền chức cho những người đàn ông đã kết hôn, nhưng với đường lối ít trực diện hơn so với người Đức, những người đã tham gia vào một trận đấu vật với Rôma.

Một Thượng hội đồng thế giới phải kết thúc

Tháng 10 tới, hơn 450 người tham dự (Hồng Y, giám mục, linh mục và nam nữ giáo dân) sẽ một lần nữa tụ họp tại Rôma để cố gắng hiện thực hóa dự án giáo hội do Đức Giáo Hoàng phát động vào năm 2021 xung quanh chủ đề chính thức: “Vì một Giáo hội đồng nghị. Hiệp thông, tham gia, sứ mệnh”. Sau nhiều tháng tham vấn tại địa phương và sau đó là trên toàn châu lục, kể từ tháng 10 năm 2023, Giáo hội đã suy gẫm ở cấp độ hoàn cầu về cách trở nên chào đón và tham gia nhiều hơn, và ít giáo sĩ trị hơn. Về mặt này, sự hiện diện và bỏ phiếu của giáo dân tại hội nghị này, thường chỉ bao gồm các giám mục, được coi là dấu hiệu của một định chế đã bao gồm nhiều người hơn.

Vào cuối tháng 10, trong phiên họp cuối cùng của họ tại Rôma, các thành viên của Thượng hội đồng sẽ được yêu cầu đưa ra các đề xuất của họ cho Đức Giáo Hoàng. Trong khi câu hỏi về chức phó tế nữ đã bị loại bỏ, Thượng hội đồng dự kiến sẽ nhấn mạnh vào nhu cầu thúc đẩy phụ nữ theo những cách khác. Thượng hội đồng cũng có thể đề xuất các thừa tác vụ được thiết lập cho nam nữ giáo dân, đặc biệt là thừa tác vụ “lắng nghe và đồng hành”. Vấn đề cho phép giáo dân giảng lễ cũng được đưa ra thảo luận. Cuối cùng, Thượng hội đồng muốn nhấn mạnh đến nhu cầu minh bạch hơn trong quá trình ra quyết định và quản lý của Giáo hội, cả ở bình diện mục vụ và liên quan đến lạm dụng tình dục và tài chính. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng vào tháng 3 năm ngoái, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã chọn giao phó cho mười nhóm làm việc một số lượng lớn các chủ đề. Các nhóm này dự kiến sẽ đưa ra kết luận của mình vào năm 2025, sau khi Thượng hội đồng kết thúc.

Khai mạc Năm Thánh

Tại Rôma, Năm Thánh 2025 đang ở trong tâm trí của mọi người, nhưng chủ yếu là vì các công trường xây dựng đã bao phủ thành phố trong nhiều tuần nay. Để chào đón hơn 30 triệu du khách cho năm thánh thông thường này — diễn ra cứ sau 25 năm — Thành phố Vĩnh cửu đã bắt tay vào chính sách xây dựng các công trình lớn với thời hạn không chắc chắn.

Khi đến thăm Tòa thị chính Rôma vào đầu tháng 6, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã tìm cách trấn an. “Làn sóng khổng lồ của những người hành hương, khách du lịch và người di cư đổ về thành phố [...] có thể được coi là một sự phiền toái, một gánh nặng”, ngài nói. Nhưng ngài nói thêm, các vấn đề của Rôma là “mặt trái của sự vĩ đại của thành phố” và có thể trở thành “một cơ hội để phát triển: dân sự, xã hội, kinh tế, văn hóa”.

Đức Giáo Hoàng Phanxicô mở “Cửa Thánh” tại Đền Thờ Thánh Phêrô để đánh dấu sự khởi đầu của Năm Thánh Lòng Thương Xót, vào ngày 8 tháng 12 năm 2015. Theo truyền thống Công Giáo, việc mở “Cửa Thánh” tại Rôma tượng trưng cho lời mời gọi của Giáo Hội.

Vào ngày 24 tháng 12, Đức Giáo Hoàng Phanxicô, người sẽ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 88 của mình một tuần trước đó, sẽ mở Cửa Thánh tại Vương cung thánh đường Thánh Phê-rô. Theo bước chân của ngài, các tín hữu trên toàn thế giới sẽ được mời gọi “lên đường tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống”, Đức Giáo Hoàng giải thích trong Sắc lệnh Năm Thánh.

Tổng cộng có 35 sự kiện sẽ được tổ chức tại Rôma trong suốt cả năm: lễ kỷ niệm các gia đình, thanh thiếu niên, linh mục, người bệnh, chính trị gia, vận động viên, tù nhân, v.v. Đối với một giáo hoàng, sự kiện này tương đương với một cuộc chạy marathon, người cũng có kế hoạch tới Thổ Nhĩ Kỳ để kỷ niệm 1,700 năm thành lập Công đồng Chung Ni-xê-a.