Theo tin Tòa Thánh, tại Hội trường Phủ Tổng thống ở thủ đô Dili, ngày 9 tháng 9 năm 2024, ngày đầu tiên đặt chân lên Đông Timor, nay gọi là Timor Leste, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã có buổi gặp gỡ với nhà cầm quyền và ngoại giao đoàn. Tại đây, ngài đã đọc bài diễn văn quan trọng sau đây:



Thưa Tổng thống,
Thưa Thủ tướng,
Thưa quý thành viên của Chính phủ và Đoàn Ngoại giao,
Thưa Đức Hồng Y, các anh em Giám mục thân mến,
Thưa các đại diện của Xã hội Dân sự,
Thưa Quý bà và Quý ông!

Tôi cảm ơn quý vị vì sự chào đón nồng nhiệt và vui vẻ đến với đất nước xinh đẹp Timor-Leste này. Tôi biết ơn Tổng thống, ngài José Ramos-Horta, vì những lời chào đón nồng nhiệt của ngài.

Tại nơi này, Châu Á và Châu Đại Dương tiếp xúc với nhau. Theo một nghĩa nào đó, chúng cũng gặp gỡ Châu Âu, mặc dù xa xôi về mặt địa lý, nhưng có vẻ gần gũi hơn do vai trò của nó trong khu vực này trong năm thế kỷ qua – Tôi không muốn nói về những tên cướp biển Hòa Lan! Thật vậy, những nhà truyền giáo Dòng Đa Minh đầu tiên đã đến đây từ Bồ Đào Nha vào thế kỷ XVI, mang theo đức tin Công Giáo và tiếng Bồ Đào Nha. Ngày nay, tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Tetum là hai ngôn ngữ chính thức của đất nước này.

Kitô giáo, ra đời ở Châu Á, đã đến những vùng xa xôi này của lục địa thông qua các nhà truyền giáo Châu Âu, chứng minh cho ơn gọi phổ quát và khả năng hòa hợp với ngay cả những nền văn hóa đa dạng nhất, những nền văn hóa tìm thấy sự hợp nhất mới vừa cao cả vừa sâu sắc khi gặp gỡ Tin Mừng. Kitô giáo hội nhập văn hóa, tiếp nhận các nền văn hóa và trong đó là các nghi lễ phương Đông khác nhau của nhiều dân tộc khác nhau, vì một trong những khía cạnh quan trọng của Kitô giáo là sự hội nhập văn hóa của đức tin. Đồng thời, nó truyền bá Tin Mừng cho các nền văn hóa. Sự kết hợp song hành này, hội nhập văn hóa của đức tin và truyền bá tin mừng cho văn hóa, rất quan trọng đối với đời sống Kitô hữu. Đó không phải là một đức tin mang tính ý thức hệ, mà là một đức tin bắt nguồn từ văn hóa.

Vùng đất này được tô điểm bằng những ngọn núi, khu rừng và đồng bằng, được bao quanh bởi một vùng biển tuyệt đẹp, từ những gì tôi có thể thấy, rất giàu có về nhiều thứ, nhiều loại trái cây và gỗ. Tuy nhiên, vùng đất này đã trải qua một giai đoạn đau thương trong quá khứ gần đây. Nơi đây đã trải qua nhiều biến động và bạo lực, thường xảy ra khi một dân tộc hướng tới nền độc lập hoàn toàn nhưng lại bị từ chối hoặc cản trở.

Từ ngày 28 tháng 11 năm 1975 đến ngày 20 tháng 5 năm 2002, tức là từ ngày độc lập được tuyên bố cho đến khi được khôi phục hoàn toàn, Timor-Leste đã phải chịu đựng nỗi đau khổ và thử thách lớn nhất. Đất nước đã phải chịu đau khổ. Tuy nhiên, đất nước đã có thể trỗi dậy trở lại, tìm ra con đường dẫn đến hòa bình và bắt đầu một giai đoạn phát triển mới, cải thiện điều kiện sống và đánh giá cao vẻ đẹp nguyên sơ của vùng đất này cùng các nguồn tài nguyên thiên nhiên và con người của nó ở mọi bình diện.

Chúng ta tạ ơn Chúa, vì quý vị không bao giờ mất hy vọng khi trải qua một giai đoạn đầy biến động như vậy trong lịch sử của mình, và sau những ngày đen tối và khó khăn, bình minh của hòa bình và tự do cuối cùng đã ló dạng.

Đức tin của quý vị đã giúp ích rất nhiều trong việc đạt được những mục tiêu quan trọng này. Thánh Gioan Phaolô II đã nhấn mạnh điều này trong chuyến thăm đất nước của quý vị. Trong bài giảng của mình tại Taçi-Tolu, ngài nhắc lại rằng người Công Giáo Timor-Leste có “một truyền thống trong đó đời sống gia đình, giáo dục và phong tục xã hội bắt nguồn sâu sắc từ Tin Mừng”, một truyền thống “thấm nhuần lời dạy và tinh thần của Bát Phúc”, một truyền thống phong phú về “lòng tin khiêm nhường vào Thiên Chúa, lòng thương xót và sự tha thứ, và khi cần thiết, kiên nhẫn chịu đựng trong thời gian thử thách” (ngày 12 tháng 10 năm 1989). Và khi dịch bài này cho ngày hôm nay, tôi muốn nói rằng quý vị là một dân tộc đã chịu đau khổ, nhưng khôn ngoan trong đau khổ.

Về vấn đề này, tôi muốn đặc biệt nhắc lại và khen ngợi những nỗ lực cần cù của quý vị để đạt được sự hòa giải hoàn toàn với anh chị em của mình ở Indonesia, một thái độ tìm thấy nguồn gốc đầu tiên và tinh khiết nhất của nó trong những lời dạy của Tin Mừng. Quý vị vẫn kiên định trong hy vọng ngay cả trong đau khổ và, nhờ vào bản chất của dân tộc quý vị và đức tin của quý vị, quý vị đã biến nỗi buồn thành niềm vui! Xin Chúa ban ơn để trong các cuộc xung đột khác ở nhiều nơi trên thế giới, mong muốn hòa bình sẽ chiến thắng, bởi vì sự thống nhất luôn vượt trội hơn xung đột; hòa bình của sự thống nhất luôn vượt trội hơn xung đột. Điều này cũng đòi hỏi một sự thanh lọc ký ức nhất định, để chữa lành vết thương, để vượt qua hận thù bằng sự hòa giải và đối đầu bằng sự hợp tác. Thật tốt khi nói về "chính trị của bàn tay dang rộng", điều này rất khôn ngoan chứ không phải ngu ngốc, vì khi bàn tay dang rộng cảm nhận được sự phản bội, nó biết cách chống lại, nó biết cách thúc đẩy mọi thứ tiến lên.

Một sự kiện đáng khen ngợi khác đã diễn ra khi, vào dịp kỷ niệm 20 năm độc lập của đất nước, ngài đã đưa Tuyên bố về tình anh em nhân loại thành một văn kiện quốc gia, và tôi rất biết ơn về điều này, thưa Tổng thống. Tôi đã ký Tuyên bố đó cùng với Đại Imam của Al-Azhar vào ngày 4 tháng 2 năm 2019 tại Abu Dhabi. Ngài đã làm điều này để - như chính Tuyên bố kêu gọi - nó có thể được thông qua và đưa vào chương trình giảng dạy của trường học. Thật vậy, đây là điều cơ bản.

Đồng thời, tôi kêu gọi ngài tiếp tục với sự tự tin mới vào việc thiết lập thận trọng và củng cố các thể chế của nước Cộng hòa của ngài, để người dân có thể cảm thấy rằng họ thực sự được đại diện và các thể chế được trang bị đầy đủ để phục vụ người dân Timor-Leste.

Bây giờ, một chân trời mới đã mở ra trước mắt quý vị, không còn mây đen, nhưng với những thách thức mới phải đối mặt và những vấn đề mới phải giải quyết. Đó là lý do tại sao tôi muốn nói: cầu mong đức tin, đã soi sáng và nâng đỡ quý vị trong quá khứ, tiếp tục truyền cảm hứng cho hiện tại và tương lai của quý vị: Que a vossa fè seja a vossa cultura! Nghĩa là, cầu mong đức tin truyền cảm hứng cho các nguyên tắc, dự án và lựa chọn phù hợp với Tin Mừng.

Trong số các vấn đề hiện tại, tôi nghĩ đến hiện tượng di cư, luôn là dấu hiệu cho thấy sự đánh giá không đầy đủ hoặc không thỏa đáng về các nguồn lực; cũng như khó khăn trong việc cung cấp cho mọi người một công việc có mức lương công bằng và đảm bảo cho các gia đình thu nhập tương ứng với nhu cầu cơ bản của họ. Và đây không phải lúc nào cũng là hiện tượng bên ngoài. Ví dụ, ở Ý, có sự di cư từ phía nam lên phía bắc và chúng tôi có cả một khu vực ở phía nam đang trở nên thưa thớt dân cư.

Tôi cũng nghĩ đến tình trạng nghèo đói hiện hữu ở rất nhiều vùng nông thôn, và nhu cầu hành động tập thể và rộng khắp sau đó liên quan đến nhiều nỗ lực và các nhà lãnh đạo từ mọi lĩnh vực - dân sự, tôn giáo và xã hội - để khắc phục tình trạng này và đưa ra các giải pháp thay thế có giá trị cho việc di cư.

Hơn nữa, tôi nghĩ đến những gì có thể được coi là tệ nạn xã hội, chẳng hạn như việc thanh thiếu niên sử dụng rượu quá mức. Xin hãy chăm sóc tốt vấn đề này; hãy cho thanh thiếu niên những lý tưởng để thoát khỏi những cạm bẫy này! Ngoài ra còn có hiện tượng tham gia một số băng nhóm được đào tạo võ thuật; nhưng thay vì sử dụng kiến thức này để phục vụ những người không có khả năng tự vệ, họ lại sử dụng nó như một cơ hội để thể hiện sức mạnh thoáng qua và có hại của bạo lực. Chúng ta cũng đừng quên rằng phẩm giá của những đứa trẻ và thanh thiếu niên này bị xâm phạm, một hiện tượng đang nổi lên trên toàn thế giới. Để ứng phó, tất cả chúng ta được kêu gọi làm mọi thứ có thể để ngăn chặn mọi hình thức lạm dụng và đảm bảo tuổi thơ lành mạnh và yên bình cho tất cả những người trẻ tuổi.

Để giải quyết những vấn đề này và đạt được sự quản lý tối ưu các nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước - chủ yếu là trữ lượng dầu khí, có thể mang lại những khả năng phát triển chưa từng có - điều cần thiết là phải chuẩn bị đúng cách và cung cấp đào tạo phù hợp cho những người sẽ được kêu gọi trở thành nhà lãnh đạo của đất nước trong tương lai không xa. Tôi thích những gì Tổng thống nói với tôi về giáo dục ở đây. Sau đó, họ sẽ có trong tay tất cả các công cụ cần thiết để phát triển một kế hoạch sâu rộng tập trung hoàn toàn vào lợi ích chung.

Giáo hội đưa ra học thuyết xã hội của mình như là nền tảng cho một quá trình dào tạo như vậy. Nó tạo thành một trụ cột không thể thiếu và đáng tin cậy để xây dựng các cách tiếp cận khác nhau và để xác minh xem chúng có thực sự ủng hộ sự phát triển toàn diện hay thay vào đó là những trở ngại, tạo ra sự bất bình đẳng không thể chấp nhận được và một số lượng lớn người bị loại bỏ hoặc bị bỏ lại bên lề. Học thuyết xã hội của Giáo hội không phải là một hệ tư tưởng, thay vào đó, nó dựa trên tình anh em. Đó là một học thuyết phải thúc đẩy; nó thúc đẩy sự phát triển của các dân tộc, đặc biệt là những người nghèo nhất.

Tuy nhiên, trong khi không thiếu những vấn đề - như trường hợp của mọi người dân ở mọi thời đại - tôi mời quý vị hãy luôn tự tin và hướng tới tương lai với một cái nhìn đầy hy vọng. Có một điều tôi muốn nói với quý vị: điều đó không có trong bài phát biểu của tôi, nhưng nó rất gần gũi với trái tim tôi. Đây là một đất nước xinh đẹp, nhưng điều tuyệt vời nhất mà đất nước này có là gì? Con người của đất nước này. Hãy chăm sóc tốt cho người dân của quý vị, yêu thương người dân của quý vị, giúp người dân này phát triển. Đây là một dân tộc tuyệt vời, tuyệt vời! Trong vài giờ kể từ khi tôi đến, tôi đã thấy cách người dân tự phát biểu, người dân của quý vị tự phát biểu bản thân một cách đầy phẩm giá và vui vẻ. Đây là một dân tộc vui vẻ.

Quý vị là một dân tộc trẻ trung. Tôi không nói đến nền văn hóa và lịch sử của quý vị, vốn khá cổ xưa, mà là thực tế là khoảng sáu mươi lăm phần trăm dân số Timor-Leste dưới ba mươi tuổi. Tôi nghĩ đến hai quốc gia ở châu Âu, nơi độ tuổi trung bình là bốn mươi sáu và bốn mươi tám. Tuy nhiên, trong số quý vị, sáu mươi lăm phần trăm dưới ba mươi tuổi, vì vậy chúng ta có thể nghĩ rằng độ tuổi trung bình sẽ vào khoảng ba mươi, hoặc ít hơn một chút. Đây là một sự phong phú. Thống kê này cho chúng ta biết rằng lĩnh vực đầu tiên để quý vị đầu tư là giáo dục. Tôi rất vui về những gì tôi nghe được từ Tổng thống, về những gì quý vị đang đạt được. Hãy tiếp tục tiến về phía trước. Tôi nghĩ rằng đã có một số trường đại học, thậm chí có thể là quá nhiều; có một số trường trung học, trong khi có lẽ hai mươi năm trước thì không có. Đây là tỷ lệ tăng trưởng rất cao. Vậy thì hãy đầu tư vào giáo dục, vào giáo dục trong gia đình và giáo dục ở trường học, vào một nền giáo dục đặt trẻ em và thanh thiếu niên vào trung tâm và thúc đẩy phẩm giá của chúng. Tôi rất vui khi thấy những đứa trẻ mỉm cười, với hàm răng trắng đó! Có những đứa trẻ từ mọi nơi ở đây. Sự nhiệt tình, tươi mới, quan điểm hướng tới tương lai, lòng dũng cảm và sự tháo vát, tất cả đều đặc trưng của người trẻ, kết hợp với kinh nghiệm và sự khôn ngoan của người già, tạo nên sự kết hợp giữa kiến thức và động lực to lớn hướng tới tương lai. Và ở đây, tôi muốn đưa ra một lời khuyên: hãy đưa trẻ em và ông bà lại gần nhau. Cuộc gặp gỡ giữa trẻ em và ông bà mang lại sự khôn ngoan. Hãy suy ngẫm về điều đó. Cùng nhau, sự nhiệt tình và sự khôn ngoan của tuổi trẻ là một nguồn lực tuyệt vời không cho phép sự thụ động, càng không cho phép sự bi quan.

Giáo Hội Công Giáo, học thuyết xã hội của mình, các tổ chức cung cấp hỗ trợ và từ thiện cho những người nghèo và các tổ chức giáo dục và chăm sóc sức khỏe phục vụ tất cả mọi người và cũng là một nguồn lực có giá trị, giúp mọi người hướng tới tương lai với sự tự tin và hy vọng. Về vấn đề này, cần phải ghi nhận thực tế rằng cam kết của Giáo hội đối với lợi ích chung có thể dựa vào sự hợp tác và hỗ trợ của Nhà nước, trong khuôn khổ mối quan hệ thân thiện đã phát triển giữa Tòa thánh và Cộng hòa Dân chủ Timor-Leste, và được phản ánh trong Thỏa thuận giữa các Bên có hiệu lực vào ngày 3 tháng 3 năm 2016. Mối quan hệ tuyệt vời.

Timor-Leste, quốc gia đã có thể đối mặt với thời kỳ đau khổ lớn với sự quyết tâm và chủ nghĩa anh hùng kiên nhẫn, ngày nay phát triển mạnh mẽ như một quốc gia hòa bình và dân chủ, cam kết xây dựng một xã hội anh em và phát triển mối quan hệ hòa bình với các nước láng giềng trong cộng đồng quốc tế. Nhìn vào quá khứ gần đây của quý vị và những gì đã đạt được cho đến nay, có lý do để tin tưởng rằng quốc gia của quý vị cũng sẽ có thể đối mặt một cách thông minh, rõ ràng và sáng tạo với những khó khăn và vấn đề của ngày hôm nay. Hãy tin tưởng vào sự khôn ngoan của người dân. Người dân có sự khôn ngoan của họ; hãy tin tưởng vào sự khôn ngoan đó.

Tôi giao phó Timor-Leste và toàn thể người dân của đất nước này cho sự bảo vệ của Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội, Đấng Bảo Trợ trên trời được cầu khẩn dưới danh hiệu Virgem de Aitara. Xin Mẹ đồng hành và luôn giúp đỡ các bạn trong sứ mệnh xây dựng một đất nước tự do, dân chủ, thống nhất và vui tươi, nơi không ai cảm thấy bị loại trừ và mọi người đều có thể sống trong hòa bình và phẩm giá. Deus abençoe Timor-Leste! Maromak haraik bênção ba Timor-Lorosa’e![ Xin Chúa phù hộ cho Timor-Leste! Xin Chúa ban phước lành cho Timor-Lorosa'e!]