TÔI BƯỚC ĐI NHƯ MỘT CHÚ LỪA
Những “ Nháy Mắt” hướng lên Trời và rà quanh Mặt Đất
Tác giả: Hồng Y Roger Etchegaray, Nhà Xuất Bản Fayard: xuất bản ngày mùng 1 tháng giêng 2008, Chuyển ngữ: LM Giuse Ngô Mạnh Điệp
Lời Phi Lộ
Hai mươi năm qua rồi…cuốn sách này lộ diện … với một cái tựa không bình thường…có thể gây tò mò và cũng mang lại khá nhiều lợi ích cho một số đông độc giả.Đã hết từ lâu…nhưng cũng thường xuyên được yêu cầu in lại…và Nhà Xuất bản Fayard đã làm công việc ấy với cùng một kiểu dáng, hình thức…nhưng lại chứa đựng một nội dung được đổi mới cách sâu xa.Thời gian “mật ngọt” với bà con người Marseilles trong những năm đầu đời Giám Mục của mình…chiếm một không gian kha khá…trong cuốn sách…và được phong phú hơn lên nhiều với trải nghiệm được là người Roma bên cạnh Đức Giáo Hoàng Gioan –Phaolô II trong sứ mệnh phục vụ các dân tộc trên khắp hoàn vũ.
Không phải là lối hành văn của những “Hồi Ký”…trong tập sách này…nhưng là một thể văn hoàn toàn khác…và cũng mênh mang giọng kể lể, rộng hơn…và – dưới hình thức những lời chứng – là giọng văn gói ghém trọn vẹn sự trải nghiệm cuộc sống dài lâu mà Thiên Chúa đã ban cho tôi cái hồng ân là được sống hết mình vì vinh quang của Người và vì công việc phục vụ nhiều mặt trong Giáo Hội của Người.Đây chẳng qua chỉ là một lớp kính vạn hoa dọi lại những cái “nháy mắt” – đôi khi ma mãnh - những “cái nháy mắt” hướng về Trời và rà quanh Mặt Đất…từ đó lộ ra mối ưu tư duy nhất của tôi là trở thành một “kẻ đồng lõa” cả với Thiên Chúa lẫn với con người.Thật là điên cuồng sự việc Thiên Chúa ẩn mình giữa chúng ta!Người thu mình lại đàng sau những Lời Hằng Sống mà Người nắm giữ chiếc chìa khóa để mở…để rồi… - đàng sau tất cả những dữ kiện khác nhau - …Người đánh dấu cho con đường chúng ta phải đi…
Tập sách này…căn bản là một tập sách tôn giáo…và - dù là những thoáng nhìn và những sơ lược – thì nó cũng chỉ ích lợi khi được đọc và được suy gẫm với một mức lượng thích ứng: hai đến bốn trang mỗi lần…Tuy nhiên nó cũng không đến nỗi gây nhàm chán lắm đâu…ngược lại…tôi hy vọng…nó cũng gây ngứa…nghẹn… trong họng… như chất rượu bung ra…từ cổ họng một người anh em “ ham hố ” trong vùng Basque …và dĩ nhiên là để chúc sức khoẻ với chiếc ly trên tay: sức khoẻ cho Trời và sức khoẻ cho Đất !
I - Tôi bước đi…như một chú lừa…
Phải…như giống thú…mà một cuốn tự điển Kinh Thánh đã miêu tả thế này: “Giống lừa đất Palestine rất mạnh, chịu nắng khá tốt, ăn đủ mọi thứ gai góc; mấy cái móng đặc biệt…cho nó có những bước đi vững chắc…và nuôi nó cũng không tốn kém bao nhiêu…Nhưng… tật xấu duy nhất của chúng là… cứng đầu và lười biếng. ”
Tôi bước đi…như con lừa ở Giêrusalem…mà Đấng Cứu Thế – ngày Lễ Lá – đã chọn làm vật cưỡi…cho cuộc khải hoàn hoà bình…vào Thành Thánh. Tôi không biết gì nhiều lắm…nhưng tôi biết là tôi mang trên lưng mình Đức Kytô…và tôi lấy làm hãnh diện về điều đó còn hơn cả chuyện mình là một người dân Vùng Basque nữa…Tôi mang Ngài trên lưng…nhưng Ngài mới là Người điều khiển tôi…Tôi biết Ngài đưa tôi vào Nước Ngài – nơi tôi không ngớt được nghỉ ngơi trong những đồng cỏ xanh tươi.
Tôi bước đi – từng bước một – qua những nẻo dốc cheo leo, xa những con đường dành cho xe cộ …mà tốc độ…làm mù mịt bụi bặm…khiến không thể nhìn ra cả vật cưỡi lẫn người trên lưng…Khi tôi vấp một cục đá…chắc chắn là Thầy…cũng nhảy dựng lên…nhưng không khi nào thấy Ngài phiền trách chi…Thật là tuyệt… Ngài quá dễ thương và khá kiên nhẫn đối với tôi: Ngài để cho tôi đủ thời gian để …hí lên…chào mừng cô nàng lừa cái…mê hoặc của Balaam, đủ thời gian để mơ màng giữa một cánh đồng đầy hoa oải hương, và có thể quên đi mất… là tôi … đang mang Ngài trên lưng mình…
Tôi bước đi…lặng lẽ…Hiểu nổi nhau…mà không cần lời diễn tả…là chuyện…hiếm…Vả lại…ngay cả khi Ngài thầm thì vào tai tôi…thì tôi cũng không nghe ra thứ gì với thứ gì….Chỉ có một LỜI thôi…Lời mà tôi hiểu là có vẻ như Ngài chỉ muốn dành cho riêng tôi…và tôi muốn làm chứng về Lời rất thật đó: đó là “Ach của Ta thì êm ái…và gánh của Ta…thì nhẹ nhàng”(Mt 11, 30).Đúng như “đức tin” của một “ con vật”…khi…tôi nhẹ nhàng mang Mẹ Ngài trên lưng đi về Behtléem một buổi chiều mùa Giáng Sinh: “Bà nhẹ tênh…và chỉ lo lắng đến “Tương Lai” trong dạ mình.” Jules Supervielle – nhà thơ bạn của những chú lừa – viết như thế !
Tôi bước đi…trong niềm vui…Khi tôi muốn cất tiếng ngợi khen Ngài…tôi hí lên loạn xà ngầu…và tôi lỗi nhịp lung tung…Ngài – lúc đó – Ngài cười vang thoải mái…tiếng cười làm… cho những lối mòn…thành sàn nhảy vũ trường…và đôi móng tôi… thành đôi giày khiêu vũ nhẹ như gió…Những ngày như thế – tôi xin thề với bạn – là những ngày “đạt” hơn cả…
Tôi bước đi…bước đi…như một chú lừa mang Đức Kytô trên lưng…
II- Những lá thư ngỏ…
Thư gửi Adong
Xin chào Ngài – Cụ “Tổ” kính yêu !
Xin Ngài tha lỗi … vì đã thân thưa với Ngài cách gần gũi như thế mặc dù tôi không được biết Ngài. Nhưng điều rõ ràng nhất trong lịch sử đời Ngài…đó là nó cũng đã trở nên lịch sử của đời tôi…bởi vì chúng ta cùng bị trói buộc vào chung một chiến thuyền…đợi chờ một Adong thứ hai đến…để vớt chúng ta lên trên con tàu cứu chuộc. Nói cho đúng ra…thì khi nhìn vào tôi…tôi nhận ra Ngài: tên của Ngài có nghĩa là con người ở trên mặt đất, con người thuộc về đất, một thứ đất sét màu đỏ quạch. Trên trần Nhà Nguyện Sixtine, vào buổi sáng ngày thứ bảy của công cuộc tạo dựng, ngón tay trỏ của Thiên Chúa Tạo Hóa đã đánh thức chàng thanh niên khôi ngô ấy là Ngài … bất chấp những dấu vết của căn tính thú vật…mà Ngài phải khổ sở lắm mới ngoi lên nổi.
Xin tha thứ vì đã viết cho Ngài một bức thư ngỏ…Điều đó quả thực không nghiêm túc mấy…nhưng từ khi Ngài bị đuổi khỏi Địa Đàng, không ai biết được địa chỉ của Ngài nữa. Origène đã rất phong phú trong tưởng tượng của Ong khi cho rằng thân xác Ngài được nghỉ yên ngay tại nơi Đức Kytô bị treo trên Thánh Giá, và các họa sĩ thời cổ đại đã trồng cây Thánh Giá ngay trên “trốt” Ngài…ở đỉnh Sọ ! Tôi thì tôi thích lý luận của thánh Augustinô hơn: “Thủa xưa…gom lại ở một chỗ…thì Adong hôm nay…lại phân tán đi khắp mặt đất: trong khi “bẻ”chính bản thân mình ra…Ngài đã làm cho đầy mặt địa cầu những “mảnh vụn” của mình.”…
Thủa hồng hoang…Ngài đã sống một sự thâm tình duy nhất với Thiên Chúa. Xin hãy nói với chúng tôi về thời gian đẹp đẽ mà Thiên Chúa tản bộ với Ngài trong gió chiều hiu hiu thổi. (St 3, 8). Nếu giả như tường thuật này được một anh chàng thị dân thành Phocée ( những người xâm chiếm Marseilles trước đây: chú thích của ND) trước tác…thì …chắc chắn là sẽ có chuyện… nghi ngờ Thiên Chúa chơi trò “quăng qua ném lại”(trò chơi cầu của miền Bắc Pháp: chú thích của ND) với Ngài rồi !
Thì dĩ nhiên là Ngài đã gục ngã ngay sau đó …nhưng xin Ngài hãy yên tâm…chắc chắn là tôi không đặt vấn đề về cái tội tổ tông…mà tất cả con người đều bị “dính chấu” ngay từ thủa còn ngo nghue…trong một ôm những khăn và tã trắng bung như lông cừu…Hoàn tòan không hề có ý muốn làm phật lòng Ngài đâu…nhưng tôi cũng muốn thân thưa rằng: Đấng mà người ta gọi là “Adong mới”, Đức Kytô, “Trưởng Tử của mọi thụ tạo”(Col 1, 15-20), Đấng ấy có trước Ngài từ thiên thu… Tình Yêu của Đấng ấy – vốn là Tạo Hoá trước khi là Cứu Chúa – đã đến trước cái tội phạm trứ danh của Ngài lâu lắm rồi. Và cũng thật là hay để biết rằng chúng ta đã từng liên đới với nhau trong ân sủng trước khi vương vấn với nhau trong lỗi phạm.
Chúng ta hát vang trong đêm Vọng Phục Sinh “ Oi tội của Adong – tội thực sự vô cùng cần thiết – tội ấy đã bị tiêu huỷ trong cái chết của Đức Kytô ! Oi tội hồng phúc đã mang đến cho chúng ta Đấng Cứu Chuộc !” Vì thế cho nên mãi mãi tôi xin được cám ơn Ngài, bởi vì con người của ơn cứu chuộc còn tuyệt hơn con người của buổi sáng tạo rất nhiều.
Thư gửi tiên tri Elia
Thánh tiên tri Elia, tại sao tôi lại nghĩ ngay đến Ngài… khi lao trở lại với công việc nhỉ ? Ngài chẳng phải là con người của “màn” cuối, của “hồi” cuối rồi sao – con người mà sứ vụ là đóng lại lịch sử sao? Cái bóng của Ngài lảng vảng trong nhiều trang Tin Mừng…như dấu chỉ của sự hoàn tất thời của Đấng Cứu Thế: từ Gioan Tẩy Giả (Lc 1,17) đến Đức Kytô trên Thánh Giá (Mt 27,47-49) ngang qua Thabor (Mc 9,4).
Ngài đã từng mê hoặc những con người của thời đại Ngài… đến độ… ngay từ sau tiên tri Malakia ( 3, 22 – 24), tất cả các thế hệ đợi trông ngày Ngài trở lại để chuẩn bị đường cho Đấng Cứu Thế…vào thời sau cùng. Những người Hồi Giáo tin rằng hằng năm, “rất tươi trẻ”, Ngài hành hương đến Thánh Địa La Mecque…Những người Do Thái “nhìn” thấy Ngài “lang thang” hết thôn làng này đến thôn làng khác, hết phiên chợ này đến phiên chợ khác…để an ủi những người nghèo khổ…và mỗi ngày shabbat, người cha gia đình nhắc nhở đến Ngài: “Phúc thay kẻ nào đã có dịp cúi chào Ngài !Phúc thay kẻ nào được Elia đáp lại lời chào của mình”.
Lạy tiên tri Elia – Đấng đã tung ra một cuộc thách đấu có một không hai với 450 tiên tri của Baal trên đỉnh Carmel…xin hãy làm cho tôi trở nên chứng nhân mãnh liệt và gan dạ của Đấng Tuyệt Đối trong một thế giới đâm rễ mong manh trong lòng đất hỗn tạp này…
Lạy Ngài – Đấng vẫn nghĩ rằng chỉ còn một mình mình…trung thành với Thiên Chúa, xin hãy giúp tôi nghe được lời của Thiên Chúa đã làm cho Ngài khám phá ra “ số dư tồn bảy ngàn người đã nhất định không quỳ gối trước Baal” (Rm 11,4).
Ngài – “hoàn toàn giống chúng tôi” (Giac 5,17) – Ngài đã thấm thía nỗi hãi sợ, niềm thất vọng – Ngài đã gục đầu ngủ dưới gốc một cây kim tước quạnh hiu…và đã thốt lên lời than thở rất người: ”Không thể ! Chúa ơi ! Con không thể…nữa!”…Xin hãy đưa tôi đến với vị sứ thần – Đấng đã tái phục hồi sức mạnh cho Ngài…để Ngài leo lên đỉnh Horeb, ngọn núi của Thiên Chúa.
Ngài là Đấng – khi quăng cho Elisêô cái áo choàng, Ngài đã trao cho Ong “thần khí” Ngài – Xin cũng hãy trùm phủ tôi với tấm áo choàng ấy của Ngài…và tôi sẽ lại lên đường…dưới ánh mặt trời chói chang…
Xin đừng, thưa Ngài, xin đừng trả lời tôi. Đơn giản chỉ xin Ngài gửi cho tôi tấm áo choàng của Ngài qua đường bưu điện tốc hành ! Và xin cám ơn Ngài trước !
Tôi ký một lần cả ba tên Thánh tôi nhận ngày Rửa Tội: Roger – Maria – Elia !!!
Thư gửi tiên tri Yôna
Không phải chỉ có chuyện con cá voi trong tập sách của Ngài – một trong những tập sách mỏng nhất trong Bộ Kinh Thánh – tập sách giống như một bức tranh dài hay một vở kịch ba hồi: Yôna hay một Con Người giữa biển – Yôna hay cuộc Sám Hối gay gắt của dân thành Ninivê – Yôna hay Khi một con sâu cắn chết cây đu đủ…
Đã có ai biết Ngài rõ chưa, tiên tri Yôna ? Bẳn tính và phản kháng, nạn nhân chứ không là anh hùng, luôn luôn ở giòng ngược, miễn cưỡng mà vâng lời Thiên Chúa, là tay hòa giải chẳng đặng đừng, ngán ngẩm với những thành công của chính mình…Không thể hiểu nổi Ngài, tiên tri Yôna ạ ! Và lại càng không thể hiểu nổi khi Chúa Giêsu lấy câu chuyện không giống ai của Ngài…để làm dấu chỉ: dấu chỉ duy nhất…làm chứng cho Người đối với thế hệ đồng thời với Người. (Mt 12,38-42; 16,1-4; Lc 11, 29 – 32).
Giữa những chuyến phiêu lưu kỳ cục của Ngài trong cái bối cảnh kỳ diệu mà Thiên Chúa tự cho thấy Người là Đấng rất hài hước…Ngài cho chúng tôi thấy khó khăn biết bao để có thể thoát ra khỏi cái chủ nghĩa cá nhân của mình…và cái khuynh hướng có những cái nhìn thiên kiến cũng như in trí của chúng ta…Dễ quá mà cái chuyện có thể cắt đôi thế giới này ra làm hai: Giêrusalem…thánh…một bên…và Ninivê…ngoại đạo…bên kia ! Làm sao dám tin việc Thiên Chúa có thể dàn trải lòng xót thương của Người trên tất cả ? Hơn nữa ai có thể bảo rằng đâu là những người tốt và đâu là những người xấu ? Ai là kẻ dám nghĩ đến chuyện chiếm đoạt Tin Mừng cho một phe phái, cho một giáo đoàn ? Yôna ! “Ngài có lý để mà nổi nóng không ?” (4,4).Thiên Chúa là Thiên Chúa của mọi người !
Thay vì – giống như Ngài – chúng tôi ngồi lại ở vành đai…để nhìn xem điều gì sẽ xảy ra…trên quê hương mình… - Thay vì chúng tôi ôm lấy cái gốc đu đủ của mình – gốc đu đủ uặt èo như phận một bông hồng…chỉ tồn tại “một sáng một chiều” – thì tại sao chúng tôi lại không bảo nhau để cùng có được lòng cảm thương như Thiên Chúa đối với “cái thành lớn lao ấy – thành chứa cả trên một trăm hai chục ngàn người không đủ khả năng để phân biệt nổi tay phải, tay trái của mình !” (4,11).Mỗi người chúng ta đều là “người chăm sóc” của anh em mình, người “chăm sóc” của tất cả mọi người.
Yôna ! Tôi không tìm cách để phục hồi không biết là “thứ …gì”… cho Ngài lúc này đâu, nếu Ngài …đã không bao giờ hiện hữu…Tôi chỉ làm vinh vang cho Ngài…bằng cách sống thế nào đó…để như có một Yôna…nơi mỗi con người chúng tôi…Hãy…thú nhận đi các bạn…Thú nhận rằng có ai không là một Yôna cho một ai đó…hay cho một nhóm nào đó ??? Và kẻ nào dám bảo rằng mình không là một Yôna…bị mửa ra trên bờ biển ??? Như… chỉ việc ấy thôi…cũng đủ để làm cho những cơn bão của chúng ta qua đi…Thật sự mà nói: Thiên Chúa không bao giờ thực hiện loại phép lạ như thế đâu, phải không hỡi Ngài… tiên tri Yôna ???
Thư gửi Cụ Già Syméon
Hy vọng Cụ sẽ là người trao đổi thư từ thường xuyên với tôi…Ngay cả khi chung quanh tôi – vì lịch sự – không một ai dám gán cho tôi cái tĩnh tự “già”…nhưng tôi biết là tôi già…và đó là sự thật…Còn Cụ, ngược lại, Cụ vẫn được xem là đã thành “Cụ”…nhưng Tin Mừng lại nhẹ nhàng ghi rằng: “Ở Giêrusalem…có một người tên là Syméon” (Lc 2, 25).
Dù gì gì đi chăng nữa…thì trong Phòng Nguyện của tôi ở Roma…tôi có để một cái đầu thật đẹp và đáng kính của Cụ bên cạnh tượng Đức Trinh Nữ của lòng dịu hiền. Một bà Mẹ bồng ẵm đứa con của mình: một việc rất ư tự nhiên…thế mà Cụ…lại ngất ngư xuất thần với trẻ bé Giêsu…trong vòng tay ẵm của mình. Cụ đã được Thánh Thần báo trước là sẽ không chết…khi chưa nhìn thấy Đấng Cứu Thế: duyên số tuyệt diệu…đã gắn kết “hai cuộc xuất thần” ấy…để làm rung lên trong trái tim luôn luôn trẻ trung của Cụ - vì mãi mãi ở trong tình trạng đợi chờ - lời kinh Nunc dimitis vốn có cái âm điệu nhẹ nhàng của buổi chiều mặt trời lặn…và buổi sáng mặt trời chói chang…
Tất cả các buổi chiều trong năm, Giáo Hội mời gọi dâng lại trong giờ Kinh Tối thánh thi Cụ đã từng đọc khi xưa…và tôi – trong riêng tư của mình – càng ngày tôi càng thấm thía hơn lời kinh nguyện ấy: ”Giờ đây, lạy Chúa, xin để tôi tớ Người ra đi trong bình an, vì chính mắt tôi đã nhìn thấy Ơn Cứu Độ Chúa đã dành sẵn cho muôn dân: đó là ánh sáng soi đường cho dân ngoại, là vinh quang của Israel dân Người.”(Lc 2, 29 – 32). Không biết đến bao giờ…tôi mới thực sự hát lên thánh thi Nunc dimitis của tôi…nhưng với Lời Kinh ấy của Cụ – Cụ Syméon – xin hãy dạy tôi biết…đừng bao giờ bằng lòng và quen dần với việc bồng ẵm Hài Nhi mỗi ngày…nhưng khám phá ra Người… ngày mai…đẹp hơn hôm nay nhiều…
Và thưa Cụ, nếu Cụ có dịp gặp Cụ Bà Nữ Tiên Tri Anna ( người mà tuổi tác được xác định khá rõ: 84 tuổi !)…thì xin Cụ thay chúng tôi để cám ơn Cụ Bà Nữ Tiên Tri ấy…vì Bà đã công khai hóa cuộc gặp gỡ rạng ngời giữa Cụ với Hài Nhi và cha mẹ Người tại Đền Thờ: Bà Cụ thuộc hàng các Thánh Nữ của buổi sáng Phục Sinh.
Cụ Syméon, Cụ là Vị Thánh của tuổi xế chiều.
Thư gửi một bác Biệt Phái nào đó…
Bác Biệt Phái tội nghiệp ! Quả là Bác…bị bôi bác…cách công khai…trong thế giới người kytô hữu…
Bản án của Bác…kéo dài trong hầu hết các thánh đường…Và làm sao mà không nao núng cho được với những cáo trạng mà Đức Giêsu nêu lên cả chuỗi rất ư ấn tượng…để mà cảnh cáo: “Khốn cho các ngươi, Biệt Phái và Luật Sĩ giả hình !”…(nhất là trong Mt 23)? Với một nhân chứng quyền lực như thế…thì – qua các thời đại – người ta rất dễ để đi đến kết luận là tất cả các Biệt Phái đều giả hình…Vì như vậy đó…mà người ta vẫn duy trì tình trạng bài do thái…và sự xúc phạm luân lý…càng làm tổn thương người do thái hơn nữa…khi họ được thừa nhận là những người thừa kế sự nghiệp tinh thần của cha ông họ…
Thẳng thắn mà nói …thì chính các tác giả Tin Mừng…là những tay tỏ ra cay nghiệt đối với Bác…đến độ gần như bất công…khi tổng quát hóa những chuyện như thế này với một thái độ gần như là cực đoan. Có lẽ cũng phải nhìn thấy trong đó nét phản chiếu những lần đụng độ giữa các cộng đoàn kytô hữu và do thái ở một giai đoạn mà do thái giáo còn đang ở dưới quyền các Bác – những Biệt Phái. Lên án cả khối những Biệt Phái…nghĩa là bất công đối với những người bạn chân chính của Chúa Giêsu như Nicôđêmô (xx Gio 3,2; 7, 50-51; 19, 30 ), như Simon – người mời Ngài dự tiệc (Lc 7, 36). Tông đồ Phaolô đã từng tự hào với cái căn cước Biệt Phái của mình (Cv 23, 6; 26, 3 ) và tất cả những gì Ong đón nhận được trong nền giáo dục của Biệt Phái “dưới chân Gamaliel” (Cv 22,3).
Đức Giêsu đã lên án “chủ nghĩa Biệt Phái”…nghĩa là mối nguy hiểm luôn đe doạ tất cả tinh thần tôn giáo khi nó gắn bó chuyện kiếm tìm Thiên Chúa vào việc đạt được những kết quả duy nhờ vào việc áp dụng Lề Luật. Chúng tôi nợ Bác cái ý tưởng về một dân tộc duy nhất – “dân tư tế” – ý tưởng đòi buộc mỗi người phải có một đời sống phục vụ trong những tương quan cá nhân với nhau…Những tương quan giúp dần dần nhận ra khuôn mặt của Thiên Chúa.Chúng tôi nợ Bác ý nghĩa của một Lời của Thiên Chúa được đón nhận và giải thích theo truyền thống sống động.Chúng tôi nợ Bác một sự nhẹ nhàng đầy hoan lạc đối với Lề Luật – thứ Lề Luật hoàn toàn không áp đặt đối với con người – nhưng cơ cấu hoá hiện hữu thường ngày của họ (xx TV 118).
Bác Biệt Phái thân ái !
Tôi cầu nguyện cho Bác…ngay dưới góc cuối ngôi thánh đường…theo gương anh chàng thu thuế nọ…
Tôi cầu nguyện cho Bác…trong thinh lặng của căn phòng tôi ở…
Tôi có thể đoan chắc với Bác rằng: Đức Giêsu rất yêu Bác !
Thư gửi Yuđa,
Tôi ngại ngần khi viết cho Anh…vì sợ những người quanh tôi hiểu lầm. Tôi nghĩ rằng: hằng năm – vào Tuần Thánh – chắc là Anh phải mệt mỏi lắm với những giòng viết nhục mạ Anh. Quả thế, Tin Mừng không khoan nhượng với Anh. Gioan xem Anh như “một tên cướp” (Gio 12,6)…và chính Chúa Giêsu cũng than thở: “tốt hơn là kẻ ấy đừng sinh ra!”(Mc 14, 21). Nếu tôi có viết cho Anh…thì đơn giản chỉ vì Anh là người anh em của tôi…và tôi chưa có thể thấu suốt hết được nỗi niềm bí ẩn nơi Anh. Đồng thời – trong mọi khoảnh khắc – tôi bất chợt thấy mình đặt ra với Đức Kytô cũng một câu hỏi mà các Tông Đồ đã từng đặt ra trước đây…khi Ngài thông báo về Anh…nhưng không đích danh…rằng: một trong Nhóm sẽ phản bội Ngài: “Có phải con không, Thầy ?”
Yuđa ! Anh là ai…khi – cũng như các Tông Đồ khác - Anh đã bỏ mọi sự mà đi theo Chúa Giêsu ? Anh tưởng rằng Chúa Giêsu sẽ chọn Anh và gìn giữ Anh như sứ gỉa loan báo Tin Mừng…khi Ngài đã coi Anh như một tên gian phi bất khả chữa lành…sao ? Nếu Anh quá ham hố tiền bạc như thế…thì làm sao Anh có thể sống ba năm khố rách áo ôm…với Thầy – Đấng “không có cả chỗ để mà đặt đầu xuống nữa !”(Mt 8,20) ? Làm sao Chúa Giêsu –trong buổi chiều Tiệc Ly – đã dám cúi xuống rửa chân cho Anh bằng đôi tay mà ngày mai sẽ bị đinh ghim vào cây gỗ do sự xảo trá của Anh ? Tại sao Anh lại phản bội cách thê thảm như thế… bởi vì Anh không cần phải bán Người Bạn của Anh như vậy để kiếm lấy một nắm tiền keng…trong khi Anh vẫn còn có thể tiếp tục “rút ruột” cái túi đựng tiền chung của cả Nhóm Mười Hai cơ mà ? Nói cho tôi hay đi Yuđa: Anh có phải là một mắt xích không thể thiếu trong cái guồng máy của Công Trình Cứu Chuộc không – khi Anh nghe những lời này: “ Điều gì con phải làm…thì hãy làm đi !”(Gio 13, 27) Hãy nói đi Yuđa: Anh đã thật sự bị phạt đời đời chưa ? Tất cả vấn đề về sự dữ, về tiền định và tự do, về phán xét và cứu độ…đều được cương lên đến cực điểm…do sự sống và cái chết của Anh đó !
Nhất là … Anh đã không là nạn nhân của sự cô độc nơi chính mình đấy ư ? Anh không có được cái may mắn của Phêrô…khi – sau ba lần chối Chúa – lão ta đã bắt gặp đựơc ánh mắt nhìn của Chúa Giêsu…để rồi cay đắng khóc than cho lỗi phạm của mình. Anh đã không nghe thấy tiếng gà gáy…Không ai giúp Anh để Anh có thể khóc. Anh đơn độc một mình…và “bấy giờ là đêm tối”(Gio 13,30) …hay đúng hơn là Satan đã nhập vào Anh (Gio 13,27)…và Anh không thể hòa hợp được nữa với Người Bạn Đường ghê gớm của mình…Anh đã để quá ít thời gian để tởm lợm Satan…hơn là để xoay lưng với Chúa Giêsu…và mau mắn hơn sự thiện, sự dữ sẽ rất sớm làm Anh không thể chịu đựng nổi…Thế nhưng Anh Yuđa tội nghiệp: trong nỗi đơn độc lạnh tanh ấy của mình, sao Anh không để cho câu nói cuối của Chúa Giêsu nói với Anh ngân lên trong lòng Anh – câu nói đầy tin tưởng của ngày đầu tiên gặp gỡ, câu nói tha thiết có thể xé rách không gian tối tăm của nỗi niềm thất vọng trong Anh: “Bạn của Ta !”(Mt 26, 50 ). Anh có còn nghe thấy câu nói ấy không: “Bạn của Ta!” ?
Anh – kẻ đã muốn tự mình trì kéo mình ra khỏi sự hiện hữu của chính mình khi tự treo mình lên trên một nhánh cây - Anh có biết rằng…nếu buông mình vào trong vòng tay của Thiên Chúa…Anh sẽ trở thành con mồi của Tình Yêu vô biên của Người không ? Bởi vì chính Đấng đã từng công bố sẽ không để mất bất cứ một ai trong những người đã được trao cho Ngài “ trừ đứa con hư hỏng” (Gio 17, 12 ) – Đấng ấy …từ rất cao…trên Thánh Giá…đã nài xin ơn tha thứ của Chúa Cha xuống trên tất cả mọi con người.(Lc 23, 34). Với lời kinh cao cả ấy, Chúa Giêsu khép lại phiên tòa dành cho tất cả những kẻ trọng tội, Ngài bác bỏ cái chuyện công lý theo quan niệm của con người: từ đây…chỉ còn lại lòng xót thương của Thiên Chúa. Giáo Hội vẫn giữ nguyên và răn dạy về giáo lý nhiệm mầu của hỏa ngục…nhưng Giáo Hội cấm ngặt việc nêu đích danh một ai đó…là đang bị cầm giữ trong hỏa ngục.
Đó cũng là lý do, Anh Yuđa ạ, lý do để tôi gửi lá thư này theo …kiểu thư lưu trữ và ký gửi…vì không biết Anh đang ở đâu lúc này mà gửi đến…Tôi chợt nhớ tới vở kịch Pagnol viết về Anh và … với cái câu hỏi khá là phiền phức: ”Yuđa lúc này có ở trong hỏa ngục không ?”, tác giả đã soạn sẵn cho Chúa Giêsu câu trả lời “Ta không thể trả lời câu hỏi ấy của quý vị được … bởi vì - nếu trả lời - Ta e rằng con người sẽ lạm dụng lòng từ nhân của Ta !”
Vĩnh biệt Anh, Anh Yuđa !
Thư gửi Anh Trộm Lành: vị khách đầu tiên của Thiên Đàng
“Anh Trộm Lành !” – Tôi thích được gọi Anh như thế…giống như mọi người vẫn gọi Anh cách rất thân tình như vậy…thay vì…cái tên lạ hoắc…mà người ta nhắc đến trong những tập lịch của các nhà thông thái: Dismas ! Khi nói đến “Người Trộm Lành “…người ta biết là chỉ có … Anh mà thôi: không ai lầm hay lộn được ! Anh chính là một trong hai tên bất lương cùng bị treo với Chúa Giêsu…Người ta nghĩ là Anh được treo phía tay hữu của Ngài…chắc là để cho nó phú hợp với cảnh Phán Xét cuối cùng đấy mà. ( Mt 25, 34).
Cũng chẳng cần biết đến cái lý lịch tư pháp của Anh làm gì…Có thể Anh là …tên cướp đã trấn lột người khách trong dụ ngôn Chúa kể…là đang trên đường đi từ Giêrusalem xuống Giêricô. Điều rất rõ ràng (Mt 27,44)…là Anh…loay hoay giữa những lời nguyền rủa và phạm thượng mà đám đông lăng xăng trên đỉnh Sọ đã…quăng vào mặt Đấng Công Chính !!!
Chia sẻ đi chứ – Anh Bạn – chia sẻ xem làm thế nào mà Anh quăng ngay đi được cái thái độ mai mỉa của mình…để ngỏ lời với người bạn đồng lõa của mình…bằng cái giọng điệu của một nhà giảng thuyết Dòng Biển Đức như thế…để rồi Anh trở thành Tông Đồ ngay trong “môi trường những kẻ gian phi” như vậy ? Nhất là xin hãy chia sẻ xem làm thế nào mà Anh có thể có ngay được cuộc đối thoại vừa thâm tình, vừa công khai, vừa nhẹ nhàng và vừa quyết liệt đến thế ? Một cú một thôi…mà người ta nghe ngay được lời khẩn nài từ trong tim của một con người tội nhân và lời thầm thĩ từ trong tim của Vị Thiên Chúa Cứu Chuộc.(Lc 23, 39 – 43).
“Giêsu !”…Anh…gọi Ngài bằng cái tên cúng cơm: cái tên duy nhất có thể mang lại ơn cứu độ. “Xin Ngài hãy nhớ đến tôi…khi Ngài trở lại…trong vinh quang.” Lời khẩn nài của con người khốn khổ…chỉ dám cầu xin một ý tưởng…là nhớ đến thôi…chứ không dám đòi hỏi một chỗ nào đó trong “Vương Triều”…và lại càng không dám mơ đến một chỗ ưu ái…như Giacôbê và Gioan…
“Này Anh ! Ngay hôm nay…Anh sẽ ở trong thiên đàng với Tôi.” Ai mà dám cả gan để thêu dệt những lời như thế – những lời vượt trên tất cả mọi ước mong, những lời được công bố với một giọng điệu long trọng và thân tình trong một xác quyết làm yên tâm ? “Ngay hôm nay” và “với Tôi”: nghĩa là trước Phục Sinh…và trước cả việc xuống thăm và giải thoát…cách khá huyền nhiệm…trong âm phủ…Nếu Lời này…có gây phiền phức cho các nhà chú giải và thần học gia…thì lại là một Lời…không cho phép chúng ta được thất vọng vì bất cứ chuyện gì xảy ra !!! “Ngay hôm nay!”: Nói liền…Làm liền… - y như thời hồng hoang – Lời của Thiên Chúa luôn có sức sáng tạo, luôn mang lại hiệu quả…Tình Yêu của Thiên Chúa thiêu cháy những giai đoạn mà chúng ta nghĩ rằng phải sắp đặt cho Người…
Anh Bạn Trộm Lành ! – Anh là người thợ của giờ cuối cùng…và có khi ở ngay vào cái…lúc “bảy giờ sau ngọ!”…- Anh: người khách đầu tiên của thiên đàng…và là người khách do chính Chúa Giêsu long trọng công bố…Xin hãy chia sẻ với tôi xem: Anh đã làm như thế nào ? Bởi vì tôi muốn bắt chước Anh…Rất có thể cũng chỉ cần tôi nhận ra tôi…cũng là một tên trộm…thôi chăng !!!
“Lạy Chúa Giêsu ! Xin nhớ đến con!”
Những “ Nháy Mắt” hướng lên Trời và rà quanh Mặt Đất
Tác giả: Hồng Y Roger Etchegaray, Nhà Xuất Bản Fayard: xuất bản ngày mùng 1 tháng giêng 2008, Chuyển ngữ: LM Giuse Ngô Mạnh Điệp
Lời Phi Lộ
Hai mươi năm qua rồi…cuốn sách này lộ diện … với một cái tựa không bình thường…có thể gây tò mò và cũng mang lại khá nhiều lợi ích cho một số đông độc giả.Đã hết từ lâu…nhưng cũng thường xuyên được yêu cầu in lại…và Nhà Xuất bản Fayard đã làm công việc ấy với cùng một kiểu dáng, hình thức…nhưng lại chứa đựng một nội dung được đổi mới cách sâu xa.Thời gian “mật ngọt” với bà con người Marseilles trong những năm đầu đời Giám Mục của mình…chiếm một không gian kha khá…trong cuốn sách…và được phong phú hơn lên nhiều với trải nghiệm được là người Roma bên cạnh Đức Giáo Hoàng Gioan –Phaolô II trong sứ mệnh phục vụ các dân tộc trên khắp hoàn vũ.
Không phải là lối hành văn của những “Hồi Ký”…trong tập sách này…nhưng là một thể văn hoàn toàn khác…và cũng mênh mang giọng kể lể, rộng hơn…và – dưới hình thức những lời chứng – là giọng văn gói ghém trọn vẹn sự trải nghiệm cuộc sống dài lâu mà Thiên Chúa đã ban cho tôi cái hồng ân là được sống hết mình vì vinh quang của Người và vì công việc phục vụ nhiều mặt trong Giáo Hội của Người.Đây chẳng qua chỉ là một lớp kính vạn hoa dọi lại những cái “nháy mắt” – đôi khi ma mãnh - những “cái nháy mắt” hướng về Trời và rà quanh Mặt Đất…từ đó lộ ra mối ưu tư duy nhất của tôi là trở thành một “kẻ đồng lõa” cả với Thiên Chúa lẫn với con người.Thật là điên cuồng sự việc Thiên Chúa ẩn mình giữa chúng ta!Người thu mình lại đàng sau những Lời Hằng Sống mà Người nắm giữ chiếc chìa khóa để mở…để rồi… - đàng sau tất cả những dữ kiện khác nhau - …Người đánh dấu cho con đường chúng ta phải đi…
Tập sách này…căn bản là một tập sách tôn giáo…và - dù là những thoáng nhìn và những sơ lược – thì nó cũng chỉ ích lợi khi được đọc và được suy gẫm với một mức lượng thích ứng: hai đến bốn trang mỗi lần…Tuy nhiên nó cũng không đến nỗi gây nhàm chán lắm đâu…ngược lại…tôi hy vọng…nó cũng gây ngứa…nghẹn… trong họng… như chất rượu bung ra…từ cổ họng một người anh em “ ham hố ” trong vùng Basque …và dĩ nhiên là để chúc sức khoẻ với chiếc ly trên tay: sức khoẻ cho Trời và sức khoẻ cho Đất !
I - Tôi bước đi…như một chú lừa…
Phải…như giống thú…mà một cuốn tự điển Kinh Thánh đã miêu tả thế này: “Giống lừa đất Palestine rất mạnh, chịu nắng khá tốt, ăn đủ mọi thứ gai góc; mấy cái móng đặc biệt…cho nó có những bước đi vững chắc…và nuôi nó cũng không tốn kém bao nhiêu…Nhưng… tật xấu duy nhất của chúng là… cứng đầu và lười biếng. ”
Tôi bước đi…như con lừa ở Giêrusalem…mà Đấng Cứu Thế – ngày Lễ Lá – đã chọn làm vật cưỡi…cho cuộc khải hoàn hoà bình…vào Thành Thánh. Tôi không biết gì nhiều lắm…nhưng tôi biết là tôi mang trên lưng mình Đức Kytô…và tôi lấy làm hãnh diện về điều đó còn hơn cả chuyện mình là một người dân Vùng Basque nữa…Tôi mang Ngài trên lưng…nhưng Ngài mới là Người điều khiển tôi…Tôi biết Ngài đưa tôi vào Nước Ngài – nơi tôi không ngớt được nghỉ ngơi trong những đồng cỏ xanh tươi.
Tôi bước đi – từng bước một – qua những nẻo dốc cheo leo, xa những con đường dành cho xe cộ …mà tốc độ…làm mù mịt bụi bặm…khiến không thể nhìn ra cả vật cưỡi lẫn người trên lưng…Khi tôi vấp một cục đá…chắc chắn là Thầy…cũng nhảy dựng lên…nhưng không khi nào thấy Ngài phiền trách chi…Thật là tuyệt… Ngài quá dễ thương và khá kiên nhẫn đối với tôi: Ngài để cho tôi đủ thời gian để …hí lên…chào mừng cô nàng lừa cái…mê hoặc của Balaam, đủ thời gian để mơ màng giữa một cánh đồng đầy hoa oải hương, và có thể quên đi mất… là tôi … đang mang Ngài trên lưng mình…
Tôi bước đi…lặng lẽ…Hiểu nổi nhau…mà không cần lời diễn tả…là chuyện…hiếm…Vả lại…ngay cả khi Ngài thầm thì vào tai tôi…thì tôi cũng không nghe ra thứ gì với thứ gì….Chỉ có một LỜI thôi…Lời mà tôi hiểu là có vẻ như Ngài chỉ muốn dành cho riêng tôi…và tôi muốn làm chứng về Lời rất thật đó: đó là “Ach của Ta thì êm ái…và gánh của Ta…thì nhẹ nhàng”(Mt 11, 30).Đúng như “đức tin” của một “ con vật”…khi…tôi nhẹ nhàng mang Mẹ Ngài trên lưng đi về Behtléem một buổi chiều mùa Giáng Sinh: “Bà nhẹ tênh…và chỉ lo lắng đến “Tương Lai” trong dạ mình.” Jules Supervielle – nhà thơ bạn của những chú lừa – viết như thế !
Tôi bước đi…trong niềm vui…Khi tôi muốn cất tiếng ngợi khen Ngài…tôi hí lên loạn xà ngầu…và tôi lỗi nhịp lung tung…Ngài – lúc đó – Ngài cười vang thoải mái…tiếng cười làm… cho những lối mòn…thành sàn nhảy vũ trường…và đôi móng tôi… thành đôi giày khiêu vũ nhẹ như gió…Những ngày như thế – tôi xin thề với bạn – là những ngày “đạt” hơn cả…
Tôi bước đi…bước đi…như một chú lừa mang Đức Kytô trên lưng…
II- Những lá thư ngỏ…
Thư gửi Adong
Xin chào Ngài – Cụ “Tổ” kính yêu !
Xin Ngài tha lỗi … vì đã thân thưa với Ngài cách gần gũi như thế mặc dù tôi không được biết Ngài. Nhưng điều rõ ràng nhất trong lịch sử đời Ngài…đó là nó cũng đã trở nên lịch sử của đời tôi…bởi vì chúng ta cùng bị trói buộc vào chung một chiến thuyền…đợi chờ một Adong thứ hai đến…để vớt chúng ta lên trên con tàu cứu chuộc. Nói cho đúng ra…thì khi nhìn vào tôi…tôi nhận ra Ngài: tên của Ngài có nghĩa là con người ở trên mặt đất, con người thuộc về đất, một thứ đất sét màu đỏ quạch. Trên trần Nhà Nguyện Sixtine, vào buổi sáng ngày thứ bảy của công cuộc tạo dựng, ngón tay trỏ của Thiên Chúa Tạo Hóa đã đánh thức chàng thanh niên khôi ngô ấy là Ngài … bất chấp những dấu vết của căn tính thú vật…mà Ngài phải khổ sở lắm mới ngoi lên nổi.
Xin tha thứ vì đã viết cho Ngài một bức thư ngỏ…Điều đó quả thực không nghiêm túc mấy…nhưng từ khi Ngài bị đuổi khỏi Địa Đàng, không ai biết được địa chỉ của Ngài nữa. Origène đã rất phong phú trong tưởng tượng của Ong khi cho rằng thân xác Ngài được nghỉ yên ngay tại nơi Đức Kytô bị treo trên Thánh Giá, và các họa sĩ thời cổ đại đã trồng cây Thánh Giá ngay trên “trốt” Ngài…ở đỉnh Sọ ! Tôi thì tôi thích lý luận của thánh Augustinô hơn: “Thủa xưa…gom lại ở một chỗ…thì Adong hôm nay…lại phân tán đi khắp mặt đất: trong khi “bẻ”chính bản thân mình ra…Ngài đã làm cho đầy mặt địa cầu những “mảnh vụn” của mình.”…
Thủa hồng hoang…Ngài đã sống một sự thâm tình duy nhất với Thiên Chúa. Xin hãy nói với chúng tôi về thời gian đẹp đẽ mà Thiên Chúa tản bộ với Ngài trong gió chiều hiu hiu thổi. (St 3, 8). Nếu giả như tường thuật này được một anh chàng thị dân thành Phocée ( những người xâm chiếm Marseilles trước đây: chú thích của ND) trước tác…thì …chắc chắn là sẽ có chuyện… nghi ngờ Thiên Chúa chơi trò “quăng qua ném lại”(trò chơi cầu của miền Bắc Pháp: chú thích của ND) với Ngài rồi !
Thì dĩ nhiên là Ngài đã gục ngã ngay sau đó …nhưng xin Ngài hãy yên tâm…chắc chắn là tôi không đặt vấn đề về cái tội tổ tông…mà tất cả con người đều bị “dính chấu” ngay từ thủa còn ngo nghue…trong một ôm những khăn và tã trắng bung như lông cừu…Hoàn tòan không hề có ý muốn làm phật lòng Ngài đâu…nhưng tôi cũng muốn thân thưa rằng: Đấng mà người ta gọi là “Adong mới”, Đức Kytô, “Trưởng Tử của mọi thụ tạo”(Col 1, 15-20), Đấng ấy có trước Ngài từ thiên thu… Tình Yêu của Đấng ấy – vốn là Tạo Hoá trước khi là Cứu Chúa – đã đến trước cái tội phạm trứ danh của Ngài lâu lắm rồi. Và cũng thật là hay để biết rằng chúng ta đã từng liên đới với nhau trong ân sủng trước khi vương vấn với nhau trong lỗi phạm.
Chúng ta hát vang trong đêm Vọng Phục Sinh “ Oi tội của Adong – tội thực sự vô cùng cần thiết – tội ấy đã bị tiêu huỷ trong cái chết của Đức Kytô ! Oi tội hồng phúc đã mang đến cho chúng ta Đấng Cứu Chuộc !” Vì thế cho nên mãi mãi tôi xin được cám ơn Ngài, bởi vì con người của ơn cứu chuộc còn tuyệt hơn con người của buổi sáng tạo rất nhiều.
Thư gửi tiên tri Elia
Thánh tiên tri Elia, tại sao tôi lại nghĩ ngay đến Ngài… khi lao trở lại với công việc nhỉ ? Ngài chẳng phải là con người của “màn” cuối, của “hồi” cuối rồi sao – con người mà sứ vụ là đóng lại lịch sử sao? Cái bóng của Ngài lảng vảng trong nhiều trang Tin Mừng…như dấu chỉ của sự hoàn tất thời của Đấng Cứu Thế: từ Gioan Tẩy Giả (Lc 1,17) đến Đức Kytô trên Thánh Giá (Mt 27,47-49) ngang qua Thabor (Mc 9,4).
Ngài đã từng mê hoặc những con người của thời đại Ngài… đến độ… ngay từ sau tiên tri Malakia ( 3, 22 – 24), tất cả các thế hệ đợi trông ngày Ngài trở lại để chuẩn bị đường cho Đấng Cứu Thế…vào thời sau cùng. Những người Hồi Giáo tin rằng hằng năm, “rất tươi trẻ”, Ngài hành hương đến Thánh Địa La Mecque…Những người Do Thái “nhìn” thấy Ngài “lang thang” hết thôn làng này đến thôn làng khác, hết phiên chợ này đến phiên chợ khác…để an ủi những người nghèo khổ…và mỗi ngày shabbat, người cha gia đình nhắc nhở đến Ngài: “Phúc thay kẻ nào đã có dịp cúi chào Ngài !Phúc thay kẻ nào được Elia đáp lại lời chào của mình”.
Lạy tiên tri Elia – Đấng đã tung ra một cuộc thách đấu có một không hai với 450 tiên tri của Baal trên đỉnh Carmel…xin hãy làm cho tôi trở nên chứng nhân mãnh liệt và gan dạ của Đấng Tuyệt Đối trong một thế giới đâm rễ mong manh trong lòng đất hỗn tạp này…
Lạy Ngài – Đấng vẫn nghĩ rằng chỉ còn một mình mình…trung thành với Thiên Chúa, xin hãy giúp tôi nghe được lời của Thiên Chúa đã làm cho Ngài khám phá ra “ số dư tồn bảy ngàn người đã nhất định không quỳ gối trước Baal” (Rm 11,4).
Ngài – “hoàn toàn giống chúng tôi” (Giac 5,17) – Ngài đã thấm thía nỗi hãi sợ, niềm thất vọng – Ngài đã gục đầu ngủ dưới gốc một cây kim tước quạnh hiu…và đã thốt lên lời than thở rất người: ”Không thể ! Chúa ơi ! Con không thể…nữa!”…Xin hãy đưa tôi đến với vị sứ thần – Đấng đã tái phục hồi sức mạnh cho Ngài…để Ngài leo lên đỉnh Horeb, ngọn núi của Thiên Chúa.
Ngài là Đấng – khi quăng cho Elisêô cái áo choàng, Ngài đã trao cho Ong “thần khí” Ngài – Xin cũng hãy trùm phủ tôi với tấm áo choàng ấy của Ngài…và tôi sẽ lại lên đường…dưới ánh mặt trời chói chang…
Xin đừng, thưa Ngài, xin đừng trả lời tôi. Đơn giản chỉ xin Ngài gửi cho tôi tấm áo choàng của Ngài qua đường bưu điện tốc hành ! Và xin cám ơn Ngài trước !
Tôi ký một lần cả ba tên Thánh tôi nhận ngày Rửa Tội: Roger – Maria – Elia !!!
Thư gửi tiên tri Yôna
Không phải chỉ có chuyện con cá voi trong tập sách của Ngài – một trong những tập sách mỏng nhất trong Bộ Kinh Thánh – tập sách giống như một bức tranh dài hay một vở kịch ba hồi: Yôna hay một Con Người giữa biển – Yôna hay cuộc Sám Hối gay gắt của dân thành Ninivê – Yôna hay Khi một con sâu cắn chết cây đu đủ…
Đã có ai biết Ngài rõ chưa, tiên tri Yôna ? Bẳn tính và phản kháng, nạn nhân chứ không là anh hùng, luôn luôn ở giòng ngược, miễn cưỡng mà vâng lời Thiên Chúa, là tay hòa giải chẳng đặng đừng, ngán ngẩm với những thành công của chính mình…Không thể hiểu nổi Ngài, tiên tri Yôna ạ ! Và lại càng không thể hiểu nổi khi Chúa Giêsu lấy câu chuyện không giống ai của Ngài…để làm dấu chỉ: dấu chỉ duy nhất…làm chứng cho Người đối với thế hệ đồng thời với Người. (Mt 12,38-42; 16,1-4; Lc 11, 29 – 32).
Giữa những chuyến phiêu lưu kỳ cục của Ngài trong cái bối cảnh kỳ diệu mà Thiên Chúa tự cho thấy Người là Đấng rất hài hước…Ngài cho chúng tôi thấy khó khăn biết bao để có thể thoát ra khỏi cái chủ nghĩa cá nhân của mình…và cái khuynh hướng có những cái nhìn thiên kiến cũng như in trí của chúng ta…Dễ quá mà cái chuyện có thể cắt đôi thế giới này ra làm hai: Giêrusalem…thánh…một bên…và Ninivê…ngoại đạo…bên kia ! Làm sao dám tin việc Thiên Chúa có thể dàn trải lòng xót thương của Người trên tất cả ? Hơn nữa ai có thể bảo rằng đâu là những người tốt và đâu là những người xấu ? Ai là kẻ dám nghĩ đến chuyện chiếm đoạt Tin Mừng cho một phe phái, cho một giáo đoàn ? Yôna ! “Ngài có lý để mà nổi nóng không ?” (4,4).Thiên Chúa là Thiên Chúa của mọi người !
Thay vì – giống như Ngài – chúng tôi ngồi lại ở vành đai…để nhìn xem điều gì sẽ xảy ra…trên quê hương mình… - Thay vì chúng tôi ôm lấy cái gốc đu đủ của mình – gốc đu đủ uặt èo như phận một bông hồng…chỉ tồn tại “một sáng một chiều” – thì tại sao chúng tôi lại không bảo nhau để cùng có được lòng cảm thương như Thiên Chúa đối với “cái thành lớn lao ấy – thành chứa cả trên một trăm hai chục ngàn người không đủ khả năng để phân biệt nổi tay phải, tay trái của mình !” (4,11).Mỗi người chúng ta đều là “người chăm sóc” của anh em mình, người “chăm sóc” của tất cả mọi người.
Yôna ! Tôi không tìm cách để phục hồi không biết là “thứ …gì”… cho Ngài lúc này đâu, nếu Ngài …đã không bao giờ hiện hữu…Tôi chỉ làm vinh vang cho Ngài…bằng cách sống thế nào đó…để như có một Yôna…nơi mỗi con người chúng tôi…Hãy…thú nhận đi các bạn…Thú nhận rằng có ai không là một Yôna cho một ai đó…hay cho một nhóm nào đó ??? Và kẻ nào dám bảo rằng mình không là một Yôna…bị mửa ra trên bờ biển ??? Như… chỉ việc ấy thôi…cũng đủ để làm cho những cơn bão của chúng ta qua đi…Thật sự mà nói: Thiên Chúa không bao giờ thực hiện loại phép lạ như thế đâu, phải không hỡi Ngài… tiên tri Yôna ???
Thư gửi Cụ Già Syméon
Hy vọng Cụ sẽ là người trao đổi thư từ thường xuyên với tôi…Ngay cả khi chung quanh tôi – vì lịch sự – không một ai dám gán cho tôi cái tĩnh tự “già”…nhưng tôi biết là tôi già…và đó là sự thật…Còn Cụ, ngược lại, Cụ vẫn được xem là đã thành “Cụ”…nhưng Tin Mừng lại nhẹ nhàng ghi rằng: “Ở Giêrusalem…có một người tên là Syméon” (Lc 2, 25).
Dù gì gì đi chăng nữa…thì trong Phòng Nguyện của tôi ở Roma…tôi có để một cái đầu thật đẹp và đáng kính của Cụ bên cạnh tượng Đức Trinh Nữ của lòng dịu hiền. Một bà Mẹ bồng ẵm đứa con của mình: một việc rất ư tự nhiên…thế mà Cụ…lại ngất ngư xuất thần với trẻ bé Giêsu…trong vòng tay ẵm của mình. Cụ đã được Thánh Thần báo trước là sẽ không chết…khi chưa nhìn thấy Đấng Cứu Thế: duyên số tuyệt diệu…đã gắn kết “hai cuộc xuất thần” ấy…để làm rung lên trong trái tim luôn luôn trẻ trung của Cụ - vì mãi mãi ở trong tình trạng đợi chờ - lời kinh Nunc dimitis vốn có cái âm điệu nhẹ nhàng của buổi chiều mặt trời lặn…và buổi sáng mặt trời chói chang…
Tất cả các buổi chiều trong năm, Giáo Hội mời gọi dâng lại trong giờ Kinh Tối thánh thi Cụ đã từng đọc khi xưa…và tôi – trong riêng tư của mình – càng ngày tôi càng thấm thía hơn lời kinh nguyện ấy: ”Giờ đây, lạy Chúa, xin để tôi tớ Người ra đi trong bình an, vì chính mắt tôi đã nhìn thấy Ơn Cứu Độ Chúa đã dành sẵn cho muôn dân: đó là ánh sáng soi đường cho dân ngoại, là vinh quang của Israel dân Người.”(Lc 2, 29 – 32). Không biết đến bao giờ…tôi mới thực sự hát lên thánh thi Nunc dimitis của tôi…nhưng với Lời Kinh ấy của Cụ – Cụ Syméon – xin hãy dạy tôi biết…đừng bao giờ bằng lòng và quen dần với việc bồng ẵm Hài Nhi mỗi ngày…nhưng khám phá ra Người… ngày mai…đẹp hơn hôm nay nhiều…
Và thưa Cụ, nếu Cụ có dịp gặp Cụ Bà Nữ Tiên Tri Anna ( người mà tuổi tác được xác định khá rõ: 84 tuổi !)…thì xin Cụ thay chúng tôi để cám ơn Cụ Bà Nữ Tiên Tri ấy…vì Bà đã công khai hóa cuộc gặp gỡ rạng ngời giữa Cụ với Hài Nhi và cha mẹ Người tại Đền Thờ: Bà Cụ thuộc hàng các Thánh Nữ của buổi sáng Phục Sinh.
Cụ Syméon, Cụ là Vị Thánh của tuổi xế chiều.
Thư gửi một bác Biệt Phái nào đó…
Bác Biệt Phái tội nghiệp ! Quả là Bác…bị bôi bác…cách công khai…trong thế giới người kytô hữu…
Bản án của Bác…kéo dài trong hầu hết các thánh đường…Và làm sao mà không nao núng cho được với những cáo trạng mà Đức Giêsu nêu lên cả chuỗi rất ư ấn tượng…để mà cảnh cáo: “Khốn cho các ngươi, Biệt Phái và Luật Sĩ giả hình !”…(nhất là trong Mt 23)? Với một nhân chứng quyền lực như thế…thì – qua các thời đại – người ta rất dễ để đi đến kết luận là tất cả các Biệt Phái đều giả hình…Vì như vậy đó…mà người ta vẫn duy trì tình trạng bài do thái…và sự xúc phạm luân lý…càng làm tổn thương người do thái hơn nữa…khi họ được thừa nhận là những người thừa kế sự nghiệp tinh thần của cha ông họ…
Thẳng thắn mà nói …thì chính các tác giả Tin Mừng…là những tay tỏ ra cay nghiệt đối với Bác…đến độ gần như bất công…khi tổng quát hóa những chuyện như thế này với một thái độ gần như là cực đoan. Có lẽ cũng phải nhìn thấy trong đó nét phản chiếu những lần đụng độ giữa các cộng đoàn kytô hữu và do thái ở một giai đoạn mà do thái giáo còn đang ở dưới quyền các Bác – những Biệt Phái. Lên án cả khối những Biệt Phái…nghĩa là bất công đối với những người bạn chân chính của Chúa Giêsu như Nicôđêmô (xx Gio 3,2; 7, 50-51; 19, 30 ), như Simon – người mời Ngài dự tiệc (Lc 7, 36). Tông đồ Phaolô đã từng tự hào với cái căn cước Biệt Phái của mình (Cv 23, 6; 26, 3 ) và tất cả những gì Ong đón nhận được trong nền giáo dục của Biệt Phái “dưới chân Gamaliel” (Cv 22,3).
Đức Giêsu đã lên án “chủ nghĩa Biệt Phái”…nghĩa là mối nguy hiểm luôn đe doạ tất cả tinh thần tôn giáo khi nó gắn bó chuyện kiếm tìm Thiên Chúa vào việc đạt được những kết quả duy nhờ vào việc áp dụng Lề Luật. Chúng tôi nợ Bác cái ý tưởng về một dân tộc duy nhất – “dân tư tế” – ý tưởng đòi buộc mỗi người phải có một đời sống phục vụ trong những tương quan cá nhân với nhau…Những tương quan giúp dần dần nhận ra khuôn mặt của Thiên Chúa.Chúng tôi nợ Bác ý nghĩa của một Lời của Thiên Chúa được đón nhận và giải thích theo truyền thống sống động.Chúng tôi nợ Bác một sự nhẹ nhàng đầy hoan lạc đối với Lề Luật – thứ Lề Luật hoàn toàn không áp đặt đối với con người – nhưng cơ cấu hoá hiện hữu thường ngày của họ (xx TV 118).
Bác Biệt Phái thân ái !
Tôi cầu nguyện cho Bác…ngay dưới góc cuối ngôi thánh đường…theo gương anh chàng thu thuế nọ…
Tôi cầu nguyện cho Bác…trong thinh lặng của căn phòng tôi ở…
Tôi có thể đoan chắc với Bác rằng: Đức Giêsu rất yêu Bác !
Thư gửi Yuđa,
Tôi ngại ngần khi viết cho Anh…vì sợ những người quanh tôi hiểu lầm. Tôi nghĩ rằng: hằng năm – vào Tuần Thánh – chắc là Anh phải mệt mỏi lắm với những giòng viết nhục mạ Anh. Quả thế, Tin Mừng không khoan nhượng với Anh. Gioan xem Anh như “một tên cướp” (Gio 12,6)…và chính Chúa Giêsu cũng than thở: “tốt hơn là kẻ ấy đừng sinh ra!”(Mc 14, 21). Nếu tôi có viết cho Anh…thì đơn giản chỉ vì Anh là người anh em của tôi…và tôi chưa có thể thấu suốt hết được nỗi niềm bí ẩn nơi Anh. Đồng thời – trong mọi khoảnh khắc – tôi bất chợt thấy mình đặt ra với Đức Kytô cũng một câu hỏi mà các Tông Đồ đã từng đặt ra trước đây…khi Ngài thông báo về Anh…nhưng không đích danh…rằng: một trong Nhóm sẽ phản bội Ngài: “Có phải con không, Thầy ?”
Yuđa ! Anh là ai…khi – cũng như các Tông Đồ khác - Anh đã bỏ mọi sự mà đi theo Chúa Giêsu ? Anh tưởng rằng Chúa Giêsu sẽ chọn Anh và gìn giữ Anh như sứ gỉa loan báo Tin Mừng…khi Ngài đã coi Anh như một tên gian phi bất khả chữa lành…sao ? Nếu Anh quá ham hố tiền bạc như thế…thì làm sao Anh có thể sống ba năm khố rách áo ôm…với Thầy – Đấng “không có cả chỗ để mà đặt đầu xuống nữa !”(Mt 8,20) ? Làm sao Chúa Giêsu –trong buổi chiều Tiệc Ly – đã dám cúi xuống rửa chân cho Anh bằng đôi tay mà ngày mai sẽ bị đinh ghim vào cây gỗ do sự xảo trá của Anh ? Tại sao Anh lại phản bội cách thê thảm như thế… bởi vì Anh không cần phải bán Người Bạn của Anh như vậy để kiếm lấy một nắm tiền keng…trong khi Anh vẫn còn có thể tiếp tục “rút ruột” cái túi đựng tiền chung của cả Nhóm Mười Hai cơ mà ? Nói cho tôi hay đi Yuđa: Anh có phải là một mắt xích không thể thiếu trong cái guồng máy của Công Trình Cứu Chuộc không – khi Anh nghe những lời này: “ Điều gì con phải làm…thì hãy làm đi !”(Gio 13, 27) Hãy nói đi Yuđa: Anh đã thật sự bị phạt đời đời chưa ? Tất cả vấn đề về sự dữ, về tiền định và tự do, về phán xét và cứu độ…đều được cương lên đến cực điểm…do sự sống và cái chết của Anh đó !
Nhất là … Anh đã không là nạn nhân của sự cô độc nơi chính mình đấy ư ? Anh không có được cái may mắn của Phêrô…khi – sau ba lần chối Chúa – lão ta đã bắt gặp đựơc ánh mắt nhìn của Chúa Giêsu…để rồi cay đắng khóc than cho lỗi phạm của mình. Anh đã không nghe thấy tiếng gà gáy…Không ai giúp Anh để Anh có thể khóc. Anh đơn độc một mình…và “bấy giờ là đêm tối”(Gio 13,30) …hay đúng hơn là Satan đã nhập vào Anh (Gio 13,27)…và Anh không thể hòa hợp được nữa với Người Bạn Đường ghê gớm của mình…Anh đã để quá ít thời gian để tởm lợm Satan…hơn là để xoay lưng với Chúa Giêsu…và mau mắn hơn sự thiện, sự dữ sẽ rất sớm làm Anh không thể chịu đựng nổi…Thế nhưng Anh Yuđa tội nghiệp: trong nỗi đơn độc lạnh tanh ấy của mình, sao Anh không để cho câu nói cuối của Chúa Giêsu nói với Anh ngân lên trong lòng Anh – câu nói đầy tin tưởng của ngày đầu tiên gặp gỡ, câu nói tha thiết có thể xé rách không gian tối tăm của nỗi niềm thất vọng trong Anh: “Bạn của Ta !”(Mt 26, 50 ). Anh có còn nghe thấy câu nói ấy không: “Bạn của Ta!” ?
Anh – kẻ đã muốn tự mình trì kéo mình ra khỏi sự hiện hữu của chính mình khi tự treo mình lên trên một nhánh cây - Anh có biết rằng…nếu buông mình vào trong vòng tay của Thiên Chúa…Anh sẽ trở thành con mồi của Tình Yêu vô biên của Người không ? Bởi vì chính Đấng đã từng công bố sẽ không để mất bất cứ một ai trong những người đã được trao cho Ngài “ trừ đứa con hư hỏng” (Gio 17, 12 ) – Đấng ấy …từ rất cao…trên Thánh Giá…đã nài xin ơn tha thứ của Chúa Cha xuống trên tất cả mọi con người.(Lc 23, 34). Với lời kinh cao cả ấy, Chúa Giêsu khép lại phiên tòa dành cho tất cả những kẻ trọng tội, Ngài bác bỏ cái chuyện công lý theo quan niệm của con người: từ đây…chỉ còn lại lòng xót thương của Thiên Chúa. Giáo Hội vẫn giữ nguyên và răn dạy về giáo lý nhiệm mầu của hỏa ngục…nhưng Giáo Hội cấm ngặt việc nêu đích danh một ai đó…là đang bị cầm giữ trong hỏa ngục.
Đó cũng là lý do, Anh Yuđa ạ, lý do để tôi gửi lá thư này theo …kiểu thư lưu trữ và ký gửi…vì không biết Anh đang ở đâu lúc này mà gửi đến…Tôi chợt nhớ tới vở kịch Pagnol viết về Anh và … với cái câu hỏi khá là phiền phức: ”Yuđa lúc này có ở trong hỏa ngục không ?”, tác giả đã soạn sẵn cho Chúa Giêsu câu trả lời “Ta không thể trả lời câu hỏi ấy của quý vị được … bởi vì - nếu trả lời - Ta e rằng con người sẽ lạm dụng lòng từ nhân của Ta !”
Vĩnh biệt Anh, Anh Yuđa !
Thư gửi Anh Trộm Lành: vị khách đầu tiên của Thiên Đàng
“Anh Trộm Lành !” – Tôi thích được gọi Anh như thế…giống như mọi người vẫn gọi Anh cách rất thân tình như vậy…thay vì…cái tên lạ hoắc…mà người ta nhắc đến trong những tập lịch của các nhà thông thái: Dismas ! Khi nói đến “Người Trộm Lành “…người ta biết là chỉ có … Anh mà thôi: không ai lầm hay lộn được ! Anh chính là một trong hai tên bất lương cùng bị treo với Chúa Giêsu…Người ta nghĩ là Anh được treo phía tay hữu của Ngài…chắc là để cho nó phú hợp với cảnh Phán Xét cuối cùng đấy mà. ( Mt 25, 34).
Cũng chẳng cần biết đến cái lý lịch tư pháp của Anh làm gì…Có thể Anh là …tên cướp đã trấn lột người khách trong dụ ngôn Chúa kể…là đang trên đường đi từ Giêrusalem xuống Giêricô. Điều rất rõ ràng (Mt 27,44)…là Anh…loay hoay giữa những lời nguyền rủa và phạm thượng mà đám đông lăng xăng trên đỉnh Sọ đã…quăng vào mặt Đấng Công Chính !!!
Chia sẻ đi chứ – Anh Bạn – chia sẻ xem làm thế nào mà Anh quăng ngay đi được cái thái độ mai mỉa của mình…để ngỏ lời với người bạn đồng lõa của mình…bằng cái giọng điệu của một nhà giảng thuyết Dòng Biển Đức như thế…để rồi Anh trở thành Tông Đồ ngay trong “môi trường những kẻ gian phi” như vậy ? Nhất là xin hãy chia sẻ xem làm thế nào mà Anh có thể có ngay được cuộc đối thoại vừa thâm tình, vừa công khai, vừa nhẹ nhàng và vừa quyết liệt đến thế ? Một cú một thôi…mà người ta nghe ngay được lời khẩn nài từ trong tim của một con người tội nhân và lời thầm thĩ từ trong tim của Vị Thiên Chúa Cứu Chuộc.(Lc 23, 39 – 43).
“Giêsu !”…Anh…gọi Ngài bằng cái tên cúng cơm: cái tên duy nhất có thể mang lại ơn cứu độ. “Xin Ngài hãy nhớ đến tôi…khi Ngài trở lại…trong vinh quang.” Lời khẩn nài của con người khốn khổ…chỉ dám cầu xin một ý tưởng…là nhớ đến thôi…chứ không dám đòi hỏi một chỗ nào đó trong “Vương Triều”…và lại càng không dám mơ đến một chỗ ưu ái…như Giacôbê và Gioan…
“Này Anh ! Ngay hôm nay…Anh sẽ ở trong thiên đàng với Tôi.” Ai mà dám cả gan để thêu dệt những lời như thế – những lời vượt trên tất cả mọi ước mong, những lời được công bố với một giọng điệu long trọng và thân tình trong một xác quyết làm yên tâm ? “Ngay hôm nay” và “với Tôi”: nghĩa là trước Phục Sinh…và trước cả việc xuống thăm và giải thoát…cách khá huyền nhiệm…trong âm phủ…Nếu Lời này…có gây phiền phức cho các nhà chú giải và thần học gia…thì lại là một Lời…không cho phép chúng ta được thất vọng vì bất cứ chuyện gì xảy ra !!! “Ngay hôm nay!”: Nói liền…Làm liền… - y như thời hồng hoang – Lời của Thiên Chúa luôn có sức sáng tạo, luôn mang lại hiệu quả…Tình Yêu của Thiên Chúa thiêu cháy những giai đoạn mà chúng ta nghĩ rằng phải sắp đặt cho Người…
Anh Bạn Trộm Lành ! – Anh là người thợ của giờ cuối cùng…và có khi ở ngay vào cái…lúc “bảy giờ sau ngọ!”…- Anh: người khách đầu tiên của thiên đàng…và là người khách do chính Chúa Giêsu long trọng công bố…Xin hãy chia sẻ với tôi xem: Anh đã làm như thế nào ? Bởi vì tôi muốn bắt chước Anh…Rất có thể cũng chỉ cần tôi nhận ra tôi…cũng là một tên trộm…thôi chăng !!!
“Lạy Chúa Giêsu ! Xin nhớ đến con!”